Νικολάι Μπουχάριν
Πρόγραμμα της Παγκόσμιας Επανάστασης
Κεφάλαιο ΙΙΙ
Γνωρίζουμε ήδη ότι η ρίζα του κακού όλων των πολέμων λεηλασίας, της καταπίεσης των
εργατικών τάξεων και όλων των φρικαλεοτήτων του καπιταλισμού, είναι ότι ο κόσμος έχει
υποδουλωθεί από μερικές κρατικά οργανωμένες καπιταλιστικές συμμορίες, που κατέχουν
όλο τον πλούτο της γης ως ιδιωτική τους ιδιοκτησία . Η καπιταλιστική ιδιοκτησία των μέσων
παραγωγής – αυτή είναι η κυρίαρχη αιτία που εξηγεί τη βαρβαρότητα της παρούσας τάξης
πραγμάτων. Το να στερήσει από τους πλούσιους την εξουσία τους στερώντας τους τον
πλούτο, με τη βία, αυτό είναι το υπέρτατο καθήκον της εργατικής τάξης, του Εργατικού
Κόμματος, του κόμματος των κομμουνιστών.
Μερικοί πιστεύουν ότι, αφού στερήσουν τους πλούσιους τα υπάρχοντά τους, αυτά θα
πρέπει να μοιράζονται θρησκευτικά, δίκαια και ισότιμα μεταξύ όλων, και τότε όλα θα πάνε
καλά. Ο καθένας, λένε, θα είχε όσο ο κάθε άλλος, όλοι θα ήταν ίσοι και θα απαλλάσσονταν
από την ανισότητα, την καταπίεση και την εκμετάλλευση. Χάρη σε αυτήν την ίση μοιρασιά,
τη γενική διαίρεση και την κατανομή όλου του πλούτου μεταξύ των φτωχών, ο καθένας θα
φροντίζει τον εαυτό του, θα έχει στην κατοχή του ό,τι είναι βολικό για τη χρήση του και η
κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στον άνθρωπο θα εξαφανιστεί.
Δεν είναι όμως αυτή η άποψη του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το Κομμουνιστικό Κόμμα
θεωρεί ότι μια τέτοια ίση κατανομή δεν θα οδηγούσε σε τίποτα καλό και σε κανένα άλλο
αποτέλεσμα εκτός από την σύγχυση και την επιστροφή στην παλιά τάξη πραγμάτων.
Πρώτον, υπάρχουν πολλά πράγματα που είναι αδύνατο να διαιρεθούν. Πώς, για
παράδειγμα, θα διαιρούσατε τον σιδηρόδρομο; Αν ένας άντρας πάρει τις ράγες, ένας
άλλος τη χαλύβδινη πλάκα, ένας τρίτος μια από τις βίδες και ένας τέταρτος αρχίσει να
σπάει τις άμαξες για να ανάψει τη σόμπα του, ένας πέμπτος σπάσει έναν καθρέφτη για να
έχει ένα κομμάτι γυαλί για λόγους ξυρίσματος, και ούτω καθεξής – είναι ξεκάθαρο ότι αυτού
του είδους η μοιρασιά δεν θα ήταν καθόλου δίκαιη και θα οδηγούσε μόνο σε μια ηλίθια
λεηλασία και καταστροφή χρήσιμων πραγμάτων. Είναι το ίδιο αδύνατη όσο το να χωρίσεις
μια μηχανή. Διότι, αν κάποιος πάρει ένα γρανάζι, ο άλλος ένα μοχλό, και οι υπόλοιποι τα
άλλα μέρη, η μηχανή θα πάψει να είναι μηχανή και το όλο πράγμα θα πάει στην
καταστροφή. Και το ίδιο ισχύει για όλα τα πολύπλοκα μηχανήματα, τα οποία είναι τόσο
σημαντικά ως μέσο περαιτέρω παραγωγής. Δεν έχουμε παρά να σκεφτούμε τις
τηλεγραφικές και τηλεφωνικές συσκευές, και τις κατασκευές σε χημικά έργα, κ.λ.π. Είναι
προφανές ότι μόνο ένας μη έξυπνος άνθρωπος ή ένας άμεσος εχθρός της εργατικής τάξης
θα συμβούλευε αυτό το είδος μοιρασιάς.
Αυτός, ωστόσο, δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο μια τέτοια μοιρασιά είναι επιβλαβής.
Ας υποθέσουμε ότι με κάποιο είδος θαύματος, επιτεύχθηκε μια περισσότερο ή λιγότερο ίση
διαίρεση σε όλα όσα είχαν αφαιρεθεί από τους πλούσιους. Ακόμη και αυτό δεν θα
οδηγούσε σε κάποιο επιθυμητό αποτέλεσμα στο τέλος. Ποια είναι η έννοια της διαίρεσης;
Σημαίνει ότι αντί για λίγους μεγάλους ιδιοκτήτες θα ξεπηδούσε ένας μεγάλος αριθμός
μικρών. Δεν σημαίνει κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, αλλά τη διασπορά της σε
μεγαλύτερη έκταση. Στη θέση της μεγάλης ιδιοκτησίας θα προέκυπτε ιδιοκτησία σε μικρή
κλίμακα. Όμως μια τέτοια περίοδο είχαμε ήδη στο παρελθόν. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο
καπιταλισμός και οι μεγάλοι καπιταλιστές αναπτύχθηκαν από τον ανταγωνισμό μεταξύ του
ενός μικρού ιδιοκτήτη και του άλλου. Εάν εκτρέφαμε έναν αριθμό μικρών ιδιοκτητών ως
αποτέλεσμα της διαίρεσης μας, θα είχαμε το εξής αποτέλεσμα: μέρος τους (και αρκετά
σημαντικό μέρος) θα απαλλάσσονταν την επόμενη μέρα από το μερίδιό τους σε κάποια
αγορά ή άλλη (ας πούμε η αγορά Soucharev στη Μόσχα), και η περιουσία τους θα έπεφτε
έτσι στα χέρια πλουσιότερων ιδιοκτητών, ενώ μεταξύ των υπόλοιπων θα ακολουθούσε
αγώνας για τους αγοραστές, και σε αυτόν τον αγώνα, επίσης, οι πλουσιότεροι σύντιμα θα
κυριαρχούσαν έναντι των λιγότερο ευκατάστατων. Οι τελευταίοι σύντομα θα
καταστρέφονταν και θα μετατρέπονταν σε προλετάριους, και οι τυχεροί αντίπαλοί τους θα
μάζευαν περιουσίες, θα απασχολούσαν άντρες για να δουλέψουν γι ‘αυτούς, και έτσι θα
μεταμορφώνονταν σταδιακά σε πρώτης τάξεως καπιταλιστές. Και έτσι θα πρέπει, σε πολύ
σύντομο χρονικό διάστημα, να επιστρέψουμε στην ίδια τάξη που μόλις καταστρέψαμε και
να βρεθούμε ξανά μπροστά στο παλιό πρόβλημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.
Ο χωρισμός σε μικρούς ιδιοκτήτες δεν είναι το ιδανικό του εργάτη ή του αγροτικού εργάτη.
Είναι μάλλον το όνειρο του μικρού μικροκαταστηματάρχη που είναι καταπιεσμένος από τον
μεγάλο, που θέλει να γίνει και ο ίδιος μεγαλοκαταστηματάρχης. Πώς να γίνει «αφεντικό»,
πώς να πιάσει όσο το δυνατόν περισσότερα και να τα διατηρήσει στην άπληστη κατοχή
του – σε αυτό στοχεύει ο καταστηματάρχης. Το να σκέφτεται τους άλλους και να εξετάζει
που μπορεί αυτό να οδηγήσει δεν είναι δική του υπόθεση, αρκεί να έχει επιπλέον έξι πένες
να κουδουνίζουν στην τσέπη του. Δεν πρόκειται να τον φοβίσει μια πιθανή επιστροφή στον
καπιταλισμό, γιατί τρέφει μια αμυδρή ελπίδα ότι ο ίδιος, ο Τζον Σμιθ, μπορεί να γίνει
καπιταλιστής. Και αυτό δεν θα ήταν τόσο κακό για εκείνον.
Οχι, υπάρχει ένας τελείως διαφορετικός δρόμος τον οποίο η εργατική τάξη πρέπει να
ακολουθήσει και στον οποίο πηγαίνει. Η εργατική τάξη ενδιαφέρεται για μια τέτοια
ανασυγκρότηση της κοινωνίας που θα καθιστούσε αδύνατη την επιστροφή στον
καπιταλισμό. Το μοίρασμα του πλούτου θα σήμαινε να διώξουμε τον καπιταλισμό από την
μπροστινή πόρτα μόνο για να τον δούμε να επιστρέφει από την πίσω πόρτα. Η μόνη
διέξοδος από αυτό το δίλημμα είναι ένα συνεργατικό εργατικό (κομμουνιστικό) σύστημα.
Σε μια κομμουνιστική τάξη πραγμάτων, όλος ο πλούτος δεν ανήκει σε άτομα ή τάξεις, αλλά
στην κοινωνία στο σύνολό της, που γίνεται μια μεγάλη εργατική ένωση. Κανείς δεν είναι
κύριος πάνω σε αυτό. Όλοι είναι ίσοι σύντροφοι. Δεν υπάρχουν τάξεις, οι καπιταλιστές δεν
απασχολούν εργασία, ούτε οι εργάτες πουλάνε την εργασία τους στους εργοδότες. Οι
εργασίες εκτελούνται από κοινού, σύμφωνα με προκαθορισμένο πλάνο εργασίας. Ένα
κεντρικό γραφείο στατιστικών υπολογίζει πόσα πρέπει να κατασκευαστούν σε ένα χρόνο:
τόσα παπούτσια παντελόνια, λουκάνικα, μηχανές, σιτάρι, υφάσματα και ούτω καθεξής. Θα
υπολογίσει επίσης ότι για το σκοπό αυτό πρέπει να δουλέψουν τόσοι άντρες στα χωράφια
και τόσοι στην επεξεργασία λουκάνικου αντίστοιχα, και τόσος αριθμός στα μεγάλα
κοινοτικά εργαστήρια ραπτικής κ.λ.π., και τα χέρια εργασίας θα κατανεμηθούν ανάλογα..
Ολόκληρη η παραγωγή διεξάγεται σε ένα αυστηρά υπολογισμένο και προσαρμοσμένο
σχέδιο, με βάση μια ακριβή εκτίμηση όλων των μηχανών, των συσκευών, όλων των
πρώτων υλών και όλης της εργατικής δύναμης στην κοινότητα. Υπάρχει επίσης ακριβής
απολογισμός των ετήσιων αναγκών της κοινότητας. Το παραγόμενο προϊόν αποθηκεύεται
σε κοινόχρηστη αποθήκη, από όπου διανέμεται μεταξύ των εργαζομένων. Όλες οι εργασίες
εκτελούνται μόνο στα μεγαλύτερα έργα και με τα καλύτερα μηχανήματα, εξοικονομώντας
έτσι εργατικό δυναμικό. Η διαχείριση της παραγωγής διεξάγεται σύμφωνα με τις πιο
οικονομικές γραμμές: αποφεύγονται όλες οι περιττές δαπάνες, λόγω των εργασιών που
εκτελούνται με βάση ένα γενικό σχέδιο παραγωγής. Δεν έχουμε εδώ το καθεστώς που
επιτρέπει ένα είδος διαχείρισης σε ένα μέρος και άλλο είδος διαχείρισης σε άλλο, ή ένα
εργοστάσιο, για παράδειγμα, να μη γνωρίζει πώς γίνονται τα πράγματα σε ένα άλλο
εργοστάσιο. Εδώ, αντίθετα, ζυγίζεται και υπολογίζεται όλος ο κόσμος. Το βαμβάκι
καλλιεργείται μόνο όπου το έδαφος είναι πιο κατάλληλο. Η παραγωγή άνθρακα
συγκεντρώνεται στα πλουσιότερα ορυχεία. Χυτήρια σιδήρου χτίζονται στη γειτονιά του
άνθρακα, ενώ σε μέρη όπου το έδαφος είναι κατάλληλο για σιτάρι, δεν θα χρησιμοποιηθεί
για την κατασκευή τερατωδών οικοδομημάτων πόλεων, αλλά θα χρησιμοποιηθεί για τη
σπορά του σιταριού. Όλα, εν ολίγοις, είναι διατεταγμένα με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε είδος
παραγωγής πρέπει να εκτελείται σε ένα μέρος που είναι πιο κατάλληλο για αυτό, όπου η
εργασία θα μπορούσε να γίνει με μεγαλύτερη επιτυχία, όπου τα πράγματα θα μπορούσαν
να επιτευχθούν ευκολότερα, όπου η ανθρώπινη εργασία θα ήταν πιο παραγωγική . Όλα
αυτά μπορούν να επιτευχθούν μόνο με την εργασία υπό ένα ενιαίο σχέδιο και με την
οργάνωση ολόκληρης της κοινότητας σε μια τεράστια εργατική κομμούνα.
Οι άνθρωποι σε αυτήν την κομμουνιστική τάξη πραγμάτων δεν επωφελούνται ο ένας σε
βάρος του άλλου. Δεν υπάρχουν πλούσιοι εδώ, δεν υπάρχουν νεόπλουτοι, δεν υπάρχουν
αφεντικά και δεν υπάρχουν παρίες, η κοινωνία δεν χωρίζεται σε τάξεις από τις οποίες η μία
κυριαρχεί πάνω στην άλλη. Και το να μην υπάρχουν τάξεις σημαίνει ότι δεν υπάρχουν δύο
ειδών άνθρωποι (φτωχοί και πλούσιοι), που τρίζουν τα δόντια τους ο ένας εναντίον του
άλλου, ο καταπιεστής εναντίον των καταπιεσμένων και το αντίστροφο. Για τον ίδιο λόγο δεν
έχουμε τέτοια οργάνωση όπως το Κράτος, γιατί δεν υπάρχει κυρίαρχη τάξη που να απαιτεί
μια ειδική οργάνωση για να κρατά τους ταξικούς της αντιπάλους κάτω από τη φτέρνα της.
Δεν υπάρχει κυβέρνηση που να κυβερνά τους ανθρώπους. και δεν υπάρχει εξουσία ενός
ανθρώπου πάνω στον άλλο. Υπάρχει διαχείριση πραγμάτων μόνο, διαχείριση μηχανών,
υπάρχει η δύναμη της ανθρώπινης κοινωνίας πάνω στη Φύση. Η ανθρωπότητα δεν
χωρίζεται σε εχθρικά στρατόπεδα, το ενώνει η κοινή εργασία και η κοινή πάλη ενάντια στα
φυσικά στοιχεία. Τα πολιτικά εμπόδια που διχάζουν τα έθνη έχουν καταργηθεί. Οι χωριστές
πατρίδες καταργούνται. Ολόκληρη η ανθρωπότητα, χωρίς διάκριση εθνικότητας, είναι
συνδεδεμένη σε όλα τα μέρη της και οργανωμένη σε ένα ενιαίο σύνολο. Όλοι οι λαοί
αποτελούν έναν μεγάλο ενωμένο εργατικό σύλλογο.
About Author
