Προς ένα δημόσιο, οικολογικό και δίκαιο μοντέλο διαχείρισης του νερού
Η λειψυδρία στην Ελλάδα δεν είναι φυσικό αναπόφευκτο φαινόμενο, αλλά αποτέλεσμα δεκαετιών άναρχης ανάπτυξης, ιδιωτικοποίησης υποδομών, αγροτοβιομηχανικής σπατάλης, τουριστικής υπερεκμετάλλευσης και υποταγής της δημόσιας πολιτικής στο κέρδος. Είναι πολιτικό αποτέλεσμα. Σε μια οικονομία σχεδιασμένη δημοκρατικά, η διαχείριση του νερού αποτελεί δημόσιο αγαθό και κρίσιμο στοιχείο κοινωνικής ασφάλειας, όχι πεδίο κερδοφορίας. Τι χρειαζόμαστε και πρέπει να γίνει:
1. Ενιαίο Δημόσιο Δίκτυο Νερού
Επαναφορά όλων των εταιρειών ύδρευσης–αποχέτευσης σε πλήρη δημόσιο έλεγχο. Δημιουργία Ενιαίου Φορέα Υδάτων που θα σχεδιάζει, θα παρακολουθεί και θα συντονίζει τις πολιτικές σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
2. Εθνικό Σχέδιο Υδατικής Αυτάρκειας
- Ανάκτηση και προστασία των υδροφορέων (ιδίως στη Θεσσαλία, την Αττική και τα νησιά).
- Δημόσιες επενδύσεις σε δίκτυα συλλογής βρόχινου νερού, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση γκρίζου νερού σε βιομηχανία και γεωργία.
- Δημιουργία ταμιευτήρων μικρής κλίμακας, με οικολογικά κριτήρια και τοπική συμμετοχή.
3. Οικολογικός και Αγροτικός Επανασχεδιασμός
Αλλαγή προτύπου παραγωγής: μετάβαση σε καλλιέργειες χαμηλής υδατικής έντασης, επιδότηση βιολογικής γεωργίας και αγρο-οικολογικών πρακτικών (λιγότερο βαμβάκι, περισσότερη τροφή). Οι υδάτινοι πόροι να θεωρούνται «περιβαλλοντικός προϋπολογισμός», με όριο χρήσης ανά λεκάνη απορροής.
4. Ψηφιακός και Ενεργειακός Μετασχηματισμός
Εγκατάσταση «έξυπνων μετρητών» σε αστικά δίκτυα και υποδομών ανανεώσιμης ενέργειας για άντληση και μεταφορά νερού. Δημιουργία βάσης δεδομένων για την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο των αποθεμάτων.
5. Δημοκρατική Διακυβέρνηση και Κοινωνικός Έλεγχος
Το νερό ανήκει στους πολίτες: συμμετοχή τοπικών συνελεύσεων, αγροτικών ενώσεων και περιβαλλοντικών οργανώσεων στις αποφάσεις. Καθιέρωση κοινωνικών τιμολογίων και μηδενικού κόστους πρόσβασης για τα ευάλωτα νοικοκυριά.
Μια σχεδιασμένη οικονομία δεν επιδιώκει να «προσαρμόσει» την κοινωνία στην κρίση του νερού, αλλά σχεδιάζει ώστε η κρίση να μην υπάρξει. Το νερό δεν είναι εμπόρευμα, είναι όρος ζωής, και επομένως υπόθεση δημόσιας κυριαρχίας. Η αντιμετώπιση της λειψυδρίας δεν είναι τεχνικό ζήτημα, είναι ζήτημα εξουσίας. Ή θα επιτρέψουμε στο κεφάλαιο να ορίζει ποιος θα έχει νερό και ποιος όχι, ή θα οικοδομήσουμε μια κοινωνία που σχεδιάζει δημοκρατικά τους φυσικούς της πόρους.
Δάση: οι πνεύμονες του δημόσιου σχεδιασμού
Από την απουσία κράτους στην κοινωνική ευθύνη της πρόληψης
Κάθε καλοκαίρι η Ελλάδα καίγεται. Κι ύστερα, οι κυβερνήσεις μιλούν για «ασύμμετρες απειλές», «ακραία φαινόμενα» και «εθνική ανθεκτικότητα». Στην πραγματικότητα, η χώρα δεν έχει πολιτική για τα δάση, έχει μόνο επιχειρησιακές πυροσβέσεις, επικοινωνία και εργολαβίες. Μια σχεδιασμένη οικονομία θα ξεκινούσε από το ότι τα δάση είναι δημόσιος φυσικός πλούτος και κοινό αγαθό. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε:
Δημόσια Δασική Υπηρεσία – Ενιαίος Φορέας Δασοπροστασίας
Επανίδρυση της Δασικής Υπηρεσίας με πλήρη κρατική χρηματοδότηση και προσωπικό μόνιμης απασχόλησης. Ο ενιαίος φορέας θα συντονίζει πρόληψη, δασοκομία, πυρόσβεση και αποκατάσταση — όχι ως ξεχωριστές εργολαβίες, αλλά ως ενιαίο σχέδιο οικολογικής διαχείρισης.
Πρόληψη αντί για Καταστολή
Το 80% των δαπανών σήμερα πηγαίνει στην καταστολή, ενώ σε μια σχεδιασμένη οικονομία θα πηγαίνει στην πρόληψη:
- καθαρισμοί δασών με τοπικές συνεταιριστικές ομάδες,
- δίκτυα πυρασφάλειας και ζωνών ανάσχεσης,
- συντήρηση δασικών δρόμων και πυροφυλακίων,
- σταθερή παρουσία δασοπυροσβεστών σε κάθε περιοχή υψηλού κινδύνου.
Κοινωνική Συμμετοχή και Τοπικός Έλεγχος
Η προστασία του δάσους δεν είναι υπόθεση μόνο των ειδικών.
Συμμετοχή δήμων, δασικών συνεταιρισμών, αγροτικών κοινοτήτων και οικολογικών κινημάτων στον τοπικό σχεδιασμό.
Η τοπική κοινωνία γνωρίζει το έδαφος, τα μονοπάτια, τα όρια της φωτιάς — οφείλει να έχει ρόλο αποφασιστικό, όχι διακοσμητικό.
Δάση και Παραγωγή
Ανάπτυξη δημόσιων δασικών συνεταιρισμών για την ήπια αξιοποίηση της ξυλείας, της ρητίνης και των δασικών προϊόντων.
Ενίσχυση της πράσινης εργασίας: αναδασώσεις, διαχείριση υδροσυλλογών, οικοτουρισμός χαμηλής έντασης.
Κάθε δέντρο που σώζεται σημαίνει ζωή, εργασία, μικροκλίμα, αντιπλημμυρική προστασία.
Οικολογία ως Σχεδιασμός
Ο καπιταλισμός βλέπει το δάσος σαν γη προς εκμετάλλευση.
Η σχεδιασμένη οικονομία το βλέπει σαν συλλογικό οργανισμό ζωής.
Η πραγματική δασοπροστασία δεν είναι μόνο περιβαλλοντική πολιτική, είναι ανασυγκρότηση της ίδιας της σχέσης κοινωνίας – φύσης.
Να ξαναγίνουμε δασικοί λαοί, όχι εμπρηστές του τόπου μας.
Το δάσος είναι δημόσιο αγαθό, όχι εμπόρευμα — και μόνο η κοινωνία που το προστατεύει συλλογικά μπορεί να το κληροδοτήσει ζωντανό.
About Author
