Νοέ 2, 2025 – 20:11 Κώστας Καλλωνιάτης
Το σχέδιο προγράμματος της Νέας Αριστεράς έχει, μεταξύ άλλων, μία σημαντική καινοτομία, καθώς εισάγει ως μέτρο φορολογικής πολιτικής τον φόρο Ζούκμαν, δηλαδή τον φόρο στον ιδιωτικό πλούτο ή την καθαρή περιουσία των πολύ πλούσιων φορολογουμένων.
Ο γάλλος οικονομολόγος Γκαμπριέλ Ζούκμαν (Gabriel Zucman) προτείνει την επιβολή ενός προοδευτικού φόρου επί του καθαρού πλούτου (όχι εισοδήματος), δηλαδή επί των περιουσιακών στοιχείων (ακίνητα, μετοχές, καταθέσεις, funds, επιχειρήσεις κλπ) μετά την αφαίρεση των χρεών. Θα μπορούσε να ξεκινά από πολύ χαμηλό ποσοστό (π.χ. 0,1%) για περιουσίες άνω του 1 εκατ. και να φτάνει έως 2–3% ή και περισσότερο για περιουσίες δισεκατομμυριούχων.
Στόχος είναι να περιοριστεί η υπερσυγκέντρωση πλούτου και να ενισχυθούν τα δημόσια έσοδα. Η σκέψη είναι πολύ καλή δεδομένης της οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης και των τεράστιων ανισοτήτων που αυτή έχει παροξύνει σε βάρος των εργαζομένων. Όχι τυχαία, η γαλλική αστική τάξη εναντιώνεται σφόδρα στον φόρο Ζούκμαν.
Όμως, ελλείψει μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης ή μιας ομάδας κρατών που να συμφωνούν σε ένα τέτοιο μέτρο, ο φόρος στον πλούτο πρέπει να αρχίσει να εφαρμόζεται μεμονωμένα σε εθνικό επίπεδο αρχικά, και ιδιαίτερα στις πιο επιβαρυμένες δημοσιονομικά και ευπαθείς οικονομίες, όπως η ελληνική με τις ανάλογες προσαρμογές βάσει του μεγέθους της. Λαμβανομένου, δε, υπόψη του πολύ φιλόδοξου χαρακτήρα του προγράμματος και της εξ αυτού προκύπτουσας δυσαναλογίας δημοσίων εσόδων-δαπανών, είναι λογικό οι φορολογικοί συντελεστές ανά κλίμακα να στοχεύουν σε υψηλές αποδόσεις. Αυτή η λογική, ωστόσο, απουσιάζει από το σχέδιο προγράμματος, καθώς από τον φόρο στον πλούτο υπολογίζει να εισπράξει το πενιχρό ποσό των 500 εκατ. ευρώ, όταν ο προτεινόμενος από τον Ζούκμαν φόρος 2% σε περιουσίες άνω των 100 εκατ. (αφορά μόλις 105 άτομα στην περίπτωση της Ελλάδας) θα απέδιδε 1 δισ. περίπου.
Αντίθετα, η δική μας πρόταση λαμβάνει υπόψη της την τεράστια ανισότητα πλούτου που χαρακτηρίζει την ελληνική οικονομία και αποσκοπεί σε μία τετραπλάσια απόδοση, όπως διαφαίνεται και στον Πίνακα 1.
Στις παραπάνω εκτιμήσεις οι βασικές υποθέσεις εργασίας είναι:
1. Ο συνολικός πλούτος για 29 άτομα με περιουσία άνω των 100 εκατ. είναι περίπου 10 δισ. (Global Wealth Report 2023) – ποσό το οποίο προκύπτει με τη διεθνώς παρατηρημένη και αποδεκτή κατανομή, που φαίνεται στον Πίνακα 2.
2. Συνολικός πλούτος για 85 άτομα με περιουσία 50-100 εκατ. και μέσον όρο 75 εκατ., ανέρχεται σε 6 δισ.
3. Συνολικός πλούτος για 2.247 άτομα με περιουσία 10-50 εκατ., και μέσον όρο 30 εκατ., ανέρχεται σε 67 δισ.
4. Συνολικός πλούτος για 5.491 άτομα με περιουσία 5-10 εκατ., και μέσον όρο 7,5 εκατ., ανέρχεται σε 41 δισ.
5. Συνολικός πλούτος για 71.071 άτομα με περιουσία 1-5 εκατ., και μέσον όρο 3 εκατ., ανέρχεται σε 213 δισ.
Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις και με κλίμακα φορολογικού συντελεστή να ανέρχεται από το 1% στο 5% αναλόγως του πλούτου, προκύπτουν συνολικά φορολογικά έσοδα 5,7 δισ. Αν μάλιστα αφαιρέσουμε απώλειες εσόδων π.χ. 15-20% από φοροαποφυγή (φορολογική μετανάστευση), τα έσοδα θα κυμανθούν στα 4,6-5 δισ. περίπου, ποσό 9-10 φορές υψηλότερο του εκτιμώμενου στο Σχέδιο Προγράμματος.
Βεβαίως οφείλουμε να επισημάνουμε και κάποιες αβεβαιότητες πέραν της φοροαποφυγής:
1. Τα σύνολα πλούτου είναι εκτιμήσεις και ο ιδιωτικός πλούτος είναι δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια (offshore, αποτιμήσεις επιχειρήσεων, ρευστό/μη ρευστό στοιχείο).
2. Υπάρχουν δομικά κόστη είσπραξης, καθότι απαιτείται ισχυρή φορολογική διοίκηση με το ανάλογο κόστος εφαρμογής/ελέγχου.
3. Είναι βέβαιο πως το μέτρο θα συναντήσει σκληρή πολιτική αντιπαράθεση και διεθνείς αντιδράσεις (επενδυτές) που μπορούν να επηρεάσουν την υλοποίηση εάν η αριστερή κυβέρνηση δεν έχει πείσει για την αναγκαιότητα της ουσιαστικής φορολόγησης του πλούτου.
Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα είναι κυρίως πολιτικής βούλησης, μεθοδευμένης οργάνωσης/προετοιμασίας και αποτροπής διαρροής κεφαλαίων. Και να θυμίσουμε ότι ο φόρος πλούτου θα επιβληθεί σε 79.000 άτομα που αποτελούν μόλις το 0,9% των ενηλίκων της χώρας.
About Author
