από τον Sergio Cararo, May 21, 2025
Ο Μάριο Ντράγκι έχει παρατάξει, το ένα μετά το άλλο, τα σημεία κρίσης και τις θεμελιώδεις παραμέτρους για έναν ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό, ο οποίος επιδιώκεται εδώ και χρόνια αλλά εξακολουθεί να επιβραδύνεται από τις δικές του εσωτερικές αντιφάσεις.
Το έπραξε μιλώντας στην Κοΐμπρα στις 14 Μαΐου στο συνέδριο Cotec (ένα ιδιωτικό ίδρυμα για την ανταγωνιστικότητα που δημιουργήθηκε από την Confindustria, επιμ. ), ενώ δίπλα του, εμβληματικά για μια ιδιωτική εκδήλωση, ήταν και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ματαρέλα. Έχουμε ήδη αναφερθεί σε αυτό το γεγονός στην εφημερίδα μας τις τελευταίες ημέρες . Ωστόσο, πιστεύουμε ότι είναι χρήσιμο να επιστρέψουμε σε αυτό το σημείο, επειδή η παρέμβαση του Ντράγκι πρέπει να γίνει καλά κατανοητή.
Ο κύριος στόχος της εκδήλωσης – σύμφωνα με τον ειδικό ιστότοπο – ήταν να καθοριστούν συγκεκριμένες δράσεις για την ενίσχυση της θέσης της Ευρώπης στο παγκόσμιο σκηνικό, προωθώντας τη στενότερη συνεργασία μεταξύ Πορτογαλίας, Ισπανίας και Ιταλίας ως μοντέλο ολοκλήρωσης. « Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στη δημιουργία βιομηχανικών συνεργασιών στους στρατηγικούς τομείς της Αεροδιαστημικής και Άμυνας, των Βιοεπιστημών και της Υγείας, της Μικροηλεκτρονικής, της Υπολογιστικής Υψηλών Επιδόσεων (HPC) και της Τεχνητής Νοημοσύνης.»
« Λέγεται συχνά ότι “η Ευρώπη προχωρά μπροστά μόνο μέσα σε μια κρίση”. Αλλά για να πούμε την αλήθεια, η κρίση μας ξεκίνησε πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια», δήλωσε ο Ντράγκι στην ομιλία του στην Κοΐμπρα. « Ήταν περίπου εκείνη την εποχή που το γεωπολιτικό κατασκεύασμα που είχε δημιουργηθεί μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και που είχε φτάσει στο αποκορύφωμά του με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, άρχισε να καταρρέει. Και ήταν περίπου εκείνη την εποχή που αρχίσαμε να υστερούμε όσον αφορά την παγκόσμια καινοτομία και τεχνολογία. Αλλά από τότε και μετά, ως επί το πλείστον, αγνοήσαμε όλα τα σημάδια.»
Σε αυτό που αποκαλεί περίοδο βαθιών αλλαγών στο εμπόριο και τις διεθνείς σχέσεις, ο Ντράγκι λέει ότι αυτές αντιπροσωπεύουν ένα σημείο καμπής και από πολλές απόψεις μη αναστρέψιμο:
«Αυτές οι αλλαγές βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και αρκετά χρόνια και η κατάσταση είχε ήδη αρχίσει να επιδεινώνεται πριν από τις πρόσφατες δασμολογικές αναταραχές. Μέχρι στιγμής, ο εγχώριος πολιτικός κατακερματισμός και η αργή ανάπτυξη έχουν εμποδίσει μια αποτελεσματική ευρωπαϊκή αντίδραση. Ωστόσο, τα πρόσφατα γεγονότα αποτελούν ένα σημείο καμπής. Η εκτεταμένη χρήση μονομερών ενεργειών για την επίλυση εμπορικών διαφορών, σε συνδυασμό με την οριστική απονομιμοποίηση του ΠΟΕ, έχουν υπονομεύσει την πολυμερή τάξη με τρόπο που είναι δύσκολο να αντιστραφεί.»
Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ καταγγέλλει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ακόμη καταφέρει να αυτονομηθεί στρατηγικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες:
« Οι πρόσφατες ενέργειες της κυβέρνησης των ΗΠΑ σίγουρα θα έχουν αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή οικονομία. Και ακόμη και αν οι εμπορικές εντάσεις υποχωρήσουν, η αβεβαιότητα είναι πιθανό να επιμείνει και να λειτουργήσει ως εμπόδιο για τις επενδύσεις σε ολόκληρο τον μεταποιητικό τομέα της ΕΕ. Τώρα, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς καταλήξαμε στα χέρια των Αμερικανών καταναλωτών για να προωθήσουμε την ανάπτυξή μας. Και θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς μπορούμε να αναπτυχθούμε και να δημιουργήσουμε πλούτο μόνοι μας.»
Σε ένα άλλο απόσπασμα της ομιλίας του στην Κοΐμπρα, ο Ντράγκι υπογραμμίζει ακόμη καλύτερα αυτή την πτυχή, τονίζοντας πώς η απόκλιση συμφερόντων με τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι ένας κυκλικός παράγοντας, αλλά μάλλον θα συνεχιστεί με την πάροδο του χρόνου, γι’ αυτό και η ΕΕ πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται ξανά την εσωτερική της αγορά, ένας παράγοντας στον οποίο θα επιμείνει ξανά λίγο αργότερα:
« Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, είναι ρίσκο να πιστεύουμε ότι θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα στο εμπόριό μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά από μια τόσο μεγάλη μονομερή ρήξη σε αυτή τη σχέση – ή ότι οι νέες αγορές θα αναπτυχθούν αρκετά γρήγορα ώστε να καλύψουν το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ. Αν η Ευρώπη θέλει πραγματικά να εξαρτάται λιγότερο από την ανάπτυξη των ΗΠΑ, θα πρέπει να την παράγει η ίδια.»
Ως ένα είδος νόμου αντιποίνων, και μάλλον παραδόξως, είναι ακριβώς ένας θεματοφύλακας του ορντολιμπεραλισμού όπως ο Ντράγκι που υπογραμμίζει πώς οι στρατηγικές επιλογές που έγιναν στην ΕΕ μετά την οικονομική κρίση του 2007/2008 επικεντρώθηκαν αποκλειστικά σε μια περιοριστική δημοσιονομική πολιτική, στη διεθνή ανταγωνιστικότητα και όχι στην εσωτερική παραγωγικότητα και τελικά τιμώρησαν υπερβολικά τους μισθούς και την εσωτερική ζήτηση.
« Ειδικά μετά τις κρίσεις, καταβάλαμε μια σκόπιμη προσπάθεια να καταστείλουμε την αύξηση των μισθών προκειμένου να αυξήσουμε την εξωτερική ανταγωνιστικότητα. Οι πραγματικοί μισθοί μας δεν έχουν καν συμβαδίσει με την αργή παραγωγικότητά μας, ενώ οι πραγματικοί μισθοί στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αυξηθεί κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από τους μισθούς στη ζώνη του ευρώ κατά την ίδια περίοδο».
Αυτή η καταστολή των μισθών έχει μειώσει την κατανάλωση και έχει ενισχύσει το πλήγμα στην εγχώρια ζήτηση που προκαλείται από την περιοριστική δημοσιονομική πολιτική. Πριν από το 2008, η εγχώρια ζήτηση στη ζώνη του ευρώ αυξανόταν περίπου με τον ίδιο ρυθμό όπως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έκτοτε, η εγχώρια ζήτηση στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει αυξηθεί με υπερδιπλάσιο ρυθμό. Το τρίτο στοιχείο συνίστατο ουσιαστικά στην αποκήρυξη της ανάπτυξης της εσωτερικής αγοράς ως πηγής ανάπτυξης.
Διαβάζοντας τις παρατηρήσεις του Ντράγκι, είναι αυθόρμητο – και απολύτως θεμιτό – να αναρωτηθούμε πώς καταφέρνει να διαχωρίσει τις δικές του ευθύνες από εκείνες της ευρωπαϊκής ιμπεριαλιστικής τεχνοκρατίας που καθοδηγεί την ΕΕ τις τελευταίες δεκαετίες. Άλλωστε, ο Μάριο Ντράγκι ήταν διοικητής – όχι γραμματέας – της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για οκτώ χρόνια. Ο αντίκτυπος της νομισματικής πολιτικής, για παράδειγμα στους μισθούς, δεν θα μπορούσε να είναι ένας άγνωστος παράγοντας σε αυτόν.
Τέλος, όταν στρέφεται σε λύσεις, ο Ντράγκι υποδεικνύει για άλλη μια φορά το ζήτημα των κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων (που απορρίφθηκαν όταν υπήρξε έκτακτη ανάγκη και κοινωνική κρίση που έπρεπε να αντιμετωπιστεί σε πολλές χώρες της ΕΕ, επιμ. ). Το κοινό χρέος, επιπλέον, φαίνεται να είναι ο μόνος τρόπος για να χρηματοδοτηθούν τα 4/5 των 800 δισεκατομμυρίων για τον ευρωπαϊκό επανεξοπλισμό.
« Η έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ για τη χρηματοδότηση κοινών δαπανών αποτελεί βασικό στοιχείο του πολιτικού οδικού χάρτη. Μπορεί να διασφαλίσει ότι οι συνολικές δαπάνες δεν θα είναι ανεπαρκείς. Και μπορεί να διασφαλίσει -ειδικά για την άμυνα- ότι θα πραγματοποιηθούν περισσότερες δαπάνες στην Ευρώπη και ότι θα συμβάλουν στην επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα και στην υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη από ό,τι θα συνέβαινε διαφορετικά.»
Μεταξύ των λύσεων και των προτεραιοτήτων, ο Ντράγκι καθορίζει τα περιγράμματα αυτού που, με την Έκθεσή του για την Ανταγωνιστικότητα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είχε ήδη γίνει το μανιφέστο για τον ιμπεριαλισμό που διαμορφώθηκε στην Ευρώπη του 21ου αιώνα, στο οποίο ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ επικαλείται μια απότομη επιτάχυνση των διαδικασιών:
« Μπορεί να είναι πολύ αργά για να επηρεάσουμε βραχυπρόθεσμα γεγονότα. Παρόλο που έχουμε παράσχει περίπου το ήμισυ της στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, πιθανότατα θα είμαστε παθητικοί θεατές σε μια ειρηνευτική διαπραγμάτευση που αφορά το μέλλον και τις αξίες μας» (…)
« Η ανάπτυξη, η ενέργεια και η άμυνα είναι οι βασικοί τομείς στους οποίους οι κυβερνήσεις πρέπει να φροντίζουν τους πολίτες τους, ωστόσο σε κάθε έναν από αυτούς έχουμε βρεθεί όμηροι της μοίρας και εκτεθειμένοι στις απρόβλεπτες αποφάσεις των άλλων. Ως αποτέλεσμα, η διάθεση μεταξύ των βιομηχάνων, των εργαζομένων, των πολιτικών και των αγορών έχει μετατοπιστεί από τον εφησυχασμό στον συναγερμό. Οι ουσιώδεις κίνδυνοι που αντιμετωπίζουμε για την ανάπτυξή μας, τις κοινωνικές μας αξίες και την ταυτότητά μας διατρέχουν όλες τις αποφάσεις μας» (…)
« Βρισκόμαστε μάρτυρες σημαντικών θεσμικών ρωγμών. Το πολιτικό σοκ από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι τεράστιο. Και μαζί του έρχεται μια πλήρης αλλαγή πορείας σε χώρες όπως η Γερμανία, και μια νέα αποφασιστικότητα στην Επιτροπή να αντιμετωπίσει τα εμπόδια και τη γραφειοκρατία. Και έχουμε την αρχή ενός σχεδίου δράσης, το οποίο προσφέρουν οι πρόσφατες Εκθέσεις. Οι συστάσεις πολιτικής που περιέχονται σε αυτές είναι τώρα, αν μη τι άλλο, ακόμη πιο επείγουσες.»
Διαβάζοντας τις γραμμές, και ανάμεσα στις γραμμές, της έκθεσης του Ντράγκι στην Κοΐμπρα, προκύπτει ότι μια πικρή πολιτική μάχη βρίσκεται σε εξέλιξη εντός των αρχουσών τάξεων στην Ευρώπη σχετικά με τις στρατηγικές προοπτικές. Η διελκυστίνδα συνεχίζεται μεταξύ εκείνων που τάσσονται υπέρ μιας οριστικής συγκέντρωσης των εξουσιών λήψης αποφάσεων και του κεφαλαίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο -θα μπορούσαμε να ορίσουμε την επιλογή ως πλήρως ιμπεριαλιστική- και εκείνων που εξακολουθούν να υπερασπίζονται τα εθνικά προνόμια λήψης αποφάσεων σε πολλά κρίσιμα ζητήματα.
Ο Μάριο Ντράγκι σίγουρα εμπίπτει στην πρώτη κατηγορία, αναμφίβολα την πιο επικίνδυνη, για εμάς και για τους άλλους.
About Author
