Του συνεργάτη μας Michael Roberts, 10/8/24
Η πρόσφατη κατάρρευση στα χρηματιστήρια των μεγάλων οικονομιών, που ξεκίνησε στις ΗΠΑ, αντιστράφηκε αυτή την εβδομάδα. Ωστόσο, η πτώση του αμερικανικού δείκτη S&P-500 των τιμών των μετοχών των 500 κορυφαίων αμερικανικών εταιρειών εξακολουθεί να είναι χαμηλότερη από την κορύφωσή της στα μέσα Ιουλίου και από την έναρξη της «κατάρρευσης» στα τέλη Ιουλίου. Φαίνεται λοιπόν ότι η μεγάλη άνοδος των αμερικανικών μετοχών από την αρχή του έτους, και ιδιαίτερα από τον Μάιο, έχει τελειώσει.
Τι προκάλεσε αυτή τη στροφή προς τα κάτω και προαναγγέλλει κάτι πιο σοβαρό για την οικονομία των ΗΠΑ; Λοιπόν, αυτό είπα τον Απρίλιο – λέξη προς λέξη.
«Το πρώτο τρίμηνο του 2024, οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές κατέγραψαν την καλύτερη επίδοσή τους στο πρώτο τρίμηνο των τελευταίων πέντε ετών, ενισχυμένες από τις ελπίδες για μια ήπια οικονομική προσγείωση στις ΗΠΑ και τον ενθουσιασμό για την τεχνητή νοημοσύνη. Ένας δείκτης MSCI παγκόσμιων μετοχών κέρδισε 7,7% φέτος, τη μεγαλύτερη από το 2019, με τις μετοχές να έχουν καλύτερη απόδοση έναντι των ομολόγων με το μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους σε οποιοδήποτε τρίμηνο από το 2020.
«Αυτή η παγκόσμια άνοδος έχει βοηθηθεί κυρίως από τον αμερικανικό χρηματιστηριακό δείκτη S&P 500, ο οποίος έκλεισε σε υψηλό ρεκόρ σε 22 διαφορετικές περιπτώσεις κατά το τελευταίο τρίμηνο. Η διαφημιστική εκστρατεία AI τροφοδότησε τα κέρδη της αγοράς, με τον σημαντικό σχεδιαστή τσιπ τεχνητής νοημοσύνης Nvidia να προσθέτει περισσότερα από 1 τρισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία, που ισοδυναμεί με περίπου το ένα πέμπτο του συνολικού κέρδους για τα παγκόσμια χρηματιστήρια φέτος! Η χρηματιστηριακή αξία της Nvidia αυξήθηκε κατά περίπου 277 δισ. δολάρια — περίπου ισοδύναμη με την αγοραία αξία κάθε εισηγμένης εταιρείας στις Φιλιππίνες, σύμφωνα με την HSBC.
«Η ευφορία στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ συνεχίζεται καθώς οι επενδυτές είναι πεπεισμένοι ότι οποιαδήποτε οικονομική ύφεση των ΗΠΑ είναι εκτός ημερήσιας διάταξης, και αντί αυτού η οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ θα επιταχυνθεί φέτος και θα αυξήσει τα παγκόσμια εταιρικά κέρδη. Έχουν δίκιο;
«Οι χρηματοοικονομικοί καπιταλιστές συνήθως μετρούν την αξία μιας εταιρείας με την τιμή της μετοχής διαιρούμενη με τα ετήσια κέρδη. Εάν αθροίσετε όλες τις μετοχές που εκδόθηκαν από μια εταιρεία και τις πολλαπλασιάσετε με την τιμή της μετοχής, λαμβάνετε την «αγοραία κεφαλαιοποίηση» της εταιρείας — με άλλα λόγια αυτό που η αγορά πιστεύει ότι αξίζει η εταιρεία. Αυτή η «κεφαλαιοποίηση της αγοράς» μπορεί να είναι δέκα, 20, 30 ή και περισσότερες φορές τα ετήσια κέρδη. Ένας άλλος τρόπος για να το δούμε είναι να πούμε ότι εάν η κεφαλαιοποίηση μιας εταιρείας είναι 20 φορές τα κέρδη και αγοράσατε τις μετοχές της, θα πρέπει να περιμένετε για 20 χρόνια αντίστοιχα κέρδη για να διπλασιαστεί η επένδυσή σας. Και μπορούμε να πάρουμε ένα είδος μέσης τιμής όλων των μετοχών των εταιριών σε ένα χρηματιστήριο χρησιμοποιώντας ένα καλάθι τιμών μετοχών από μια σειρά εταιρειών και να το δεικτοποιήσουμε. Αυτό μας δίνει έναν χρηματιστηριακό δείκτη κεφαλαιοποίησης αγοράς όπως ο δείκτης S&P-500 για τις 500 κορυφαίες εταιρείες των ΗΠΑ.
Καθώς οι τιμές των μετοχών της εταιρείας βασίζονται στις υποκειμενικές κρίσεις των χρηματοοικονομικών επενδυτών, μπορούν να ξεφύγουν από τα πραγματικά κέρδη που πραγματοποιούν οι εταιρείες και σε σχέση με την αξία των περιουσιακών στοιχείων (μηχανήματα, εγκαταστάσεις, τεχνολογία κ.λπ.) που κατέχουν οι εταιρείες. Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση».
Έτσι, η ανοδική τροχιά των αμερικανικών και άλλων χρηματιστηριακών αγορών ανεστάλη στον αέρα, πολύ πάνω από την πραγματική αξία τους. Η διαφορά τους μετράται με την αναλογία των τιμών των μετοχών του S&P-500 προς τη λογιστική (νομισματική) αξία των περιουσιακών στοιχείων των 500 εταιρειών, δηλαδή το Tobin’s Q, δείκτης που ανήλθε κοντά σε ένα ιστορικό υψηλό ρεκόρ.
Αλλά: «Όποια κι αν είναι η διακύμανση των τιμών των μετοχών, τελικά η αξία μιας εταιρείας πρέπει να κριθεί από τους επενδυτές για την ικανότητά της να πραγματοποιεί κέρδη. Η τιμή της μετοχής μιας εταιρείας μπορεί να ξεφύγει από τη συσσωρευμένη αξία του αποθέματος των πραγματικών περιουσιακών στοιχείων ή των κερδών της, αλλά τελικά η τιμή θα ευθυγραμμιστεί μαζί τους».Τον Απρίλιο, είπα: «Βασικά, εάν η ανάπτυξη των εταιρικών κερδών των ΗΠΑ επιβραδυνθεί (και έχει επιβραδυνθεί) και τα επιτόκια δανεισμού παραμείνουν υψηλά, τότε η συμπίεση των τιμών των μετοχών θα οδηγήσει τελικά σε αντιστροφή της τρέχουσας άνθησης της αγοράς.”
Τότε, υπήρχαν ήδη ελαττώματα που εμφανίζονταν στην έκρηξη (που ονομάζεται «αγορά ταύρου»). Ο χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500 (για τις 500 κορυφαίες εταιρείες των ΗΠΑ) καθοδηγήθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις επτά μεγάλες εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης, τεχνολογίας και τσιπ – τους λεγόμενους Magnificent Seven (Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia και Tesla). . Οι τιμές αγοράς των άλλων 493 εταιρειών του δείκτη S&P δεν είχαν κινηθεί σχεδόν καθόλου σε σχέση με τα κέρδη. Έτσι, ολόκληρος ο δείκτης της αγοράς εξαρτιόταν από τη διατήρηση των κερδών των Magnificent Seven.
Το έναυσμα για την κατάρρευση ήρθε όταν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ στη συνεδρίασή της στα τέλη Ιουλίου αποφάσισε να μην μειώσει το επιτόκιο πολιτικής της επειδή θεώρησε ότι ο πληθωρισμός παρέμενε “αμετακίνητος”, Λίγες μέρες αργότερα ανακοινώθηκαν τα στοιχεία για τις θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ για τον Ιούλιο και παρουσίασαν πολύ ασθενή ανάπτυξη, με τις καθαρές θέσεις εργασίας να αυξάνονται μόνο κατά 114 χιλιάδες, δηλαδή το ήμισυ της μέσης αύξησης των προηγούμενων 12 μηνών.
Και το επίσημο ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 4,3%, ενεργοποιώντας τον λεγόμενο κανόνα Sahm που προβλέπει ύφεση, και πολύ πάνω από το χαμηλό του μετά την πανδημία του 3,4% τον Απρίλιο του 2023. Ο δείκτης ύφεσης Sahm (που πήρε το όνομά του από την Claudia Sahm, πρώην οικονομολόγο της Federal Reserve) είναι ένα αρκετά ακριβές μήνυμα για την έναρξη μιας ύφεσης. Είναι «όταν ο κινητός μέσος όρος τριών μηνών του εθνικού ποσοστού ανεργίας (U3) αυξάνεται κατά 0,50 ποσοστιαίες μονάδες ή περισσότερο σε σχέση με το χαμηλό του κατά τους προηγούμενους 12 μήνες». Και αυτό παραβιάστηκε.
Ταυτόχρονα, ο μεταποιητικός τομέας των ΗΠΑ έχει παραμείνει βαθιά σε έδαφος συρρίκνωσης σύμφωνα με την τελευταία έρευνα ISM για τη μεταποιητική δραστηριότητα, η οποία μειώθηκε στο 46,6 τον Ιούλιο από 48,5 τον Ιούνιο. (Οποιαδήποτε βαθμολογία κάτω από το 50 σημαίνει συρρίκνωση.) Ο αριθμός του Ιουλίου ήταν η πιο έντονη συρρίκνωση στη δραστηριότητα των εργοστασίων στις ΗΠΑ από τον Νοέμβριο του 2023 και η 20ή μείωση της δραστηριότητας κατά τις τελευταίες 21 περιόδους,
Στη συνέχεια, καθώς τα τριμηνιαία αποτελέσματα εταιρικών κερδών βγήκαν στα τέλη Ιουλίου, παρά τα καλά αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν, οι επενδυτές άρχισαν να πωλούν καθώς ανησυχούσαν ότι οι τεράστιες κεφαλαιουχικές δαπάνες για τεχνητή νοημοσύνη και ημιαγωγούς που σχεδίαζε το Magnificent Seven δεν θα απέφεραν καλύτερα κέρδη στο μέλλον. Αυτές οι εταιρείες έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια στην υποδομή τεχνητής νοημοσύνης τους, αλλά οι επενδυτές άρχισαν τώρα να αναρωτιούνται για τις αποδόσεις αυτής της επένδυσης. Η εταιρεία επενδύσεων σε μετοχές, η διοίκηση της Elliot είπε ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι «υπερεκτιμημένη με πολλές εφαρμογές που δεν είναι έτοιμες για άμεση υλοποίηση» και ότι οι χρήσεις τους «δεν πρόκειται ποτέ να είναι οικονομικά αποδοτικές, δεν θα λειτουργήσουν ποτέ σωστά, θα καταναλώσουν πολύ ενέργεια ή θα αποδειχθούν αναξιόπιστες». Πράγματι, οι έρευνες δείχνουν ότι, μέχρι στιγμής, μόνο το 5% των επιχειρήσεων χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη στις δραστηριότητές τους, υποδηλώνοντας περιορισμένη ανάπτυξη ή τουλάχιστον αργή ανάπτυξη.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε από την απόφαση της Τράπεζας της Ιαπωνίας να αυξήσει το επιτόκιο πολιτικής της με στόχο την τόνωση της αξίας του γιεν έναντι του δολαρίου και τον έλεγχο του αυξανόμενου πληθωρισμού. Αυτό αποδυνάμωσε αυτό που ονομάζεται ‘the carry trade’ στην κερδοσκοπία νομισμάτων. Εδώ οι κερδοσκόποι δανείζονται πολλά γιεν με προηγουμένως μηδενικά επιτόκια και στη συνέχεια αγοράζουν περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια ΗΠΑ (όπως μετοχές τεχνολογίας). Όμως, η ενέργεια της Τράπεζας της Ιαπωνίας σήμαινε ότι το κόστος δανεισμού σε γιεν αυξήθηκε ξαφνικά και έτσι η κερδοσκοπία σε περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια υποχώρησε.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες ήρθαν στο προσκήνιο την περασμένη Παρασκευή και ξανά την επόμενη «Μαύρη Δευτέρα». Οι επενδυτές πανικοβλήθηκαν – όπως εκφράζεται από τον λεγόμενο δείκτη Vix που μετρά τον «φόβο» των επενδυτών.
Σημαίνει όμως αυτή η κατάρρευση ότι η οικονομία των ΗΠΑ μπαίνει σε ύφεση; Λοιπόν, μετά την κατάρρευση, όλοι οι κύριοι οικονομολόγοι έσπευσαν να διαβεβαιώσουν τους επενδυτές ότι στην πραγματικότητα όλα πάνε καλά. Οι FT φώναξαν: “Όλοι ηρεμήστε!” Παρουσιάστηκαν εκτενώς ενδείξεις ότι η ανεργία εξακολουθεί να είναι χαμηλή, ο πληθωρισμός θα μειωθεί περαιτέρω και η αμερικανική οικονομία στο σύνολό της εξακολουθεί να αναπτύσσεται.
Και είναι αλήθεια ότι τα χρηματιστήρια δεν είναι η «πραγματική» οικονομία. Στην ουσία, αυτό που εκφράζουν οι χρηματιστηριακές τιμές είναι οι προσδοκίες των επενδυτών (ορθολογικές ή παράλογες) σχετικά με τα μελλοντικά κέρδη και την κερδοφορία. Είναι τα κέρδη που τελικά δίνουν τον ρυθμό. Τα εταιρικά κέρδη των ΗΠΑ άρχισαν να συρρικνώνονται αυτή την περίοδο πέρυσι, αλλά έκτοτε έχουν σημειώσει μέτρια ανάκαμψη.
Ίσως λοιπόν αυτή η κατάρρευση να είναι απλώς μια «διόρθωση», μειώνοντας τις τιμές των μετοχών πιο κοντά στην αύξηση των εταιρικών κερδών. Αυτό συνέβη το 1987 όταν υπήρξε μια ακόμη μεγαλύτερη κατάρρευση του χρηματιστηρίου. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι αγορές ανέκαμψαν για να φτάσουν σε νέα υψηλά.
Από την άλλη πλευρά, η κερδοφορία του κεφαλαίου του μη χρηματοπιστωτικού τομέα (όχι τα κέρδη καθαυτά) βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το τέλος της Μεγάλης Ύφεσης το 2008-9. Αυτό σημαίνει ύφεση στο μέλλον.
Δεν βρισκόμαστε στο 1929, όταν το χρηματιστήριο βούτηξε και προανήγγειλε την έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης. Η εταιρική κερδοφορία των ΗΠΑ τότε είχε ήδη πέσει πάνω από 13% από το 1924. Αλλά ακόμα κι αν αυτή η κατάρρευση της χρηματιστηριακής αγοράς δεν προμηνύει ύφεση στην πραγματική παραγωγή, τις επενδύσεις και την απασχόληση αυτή τη στιγμή, η τρέχουσα τάση στην κερδοφορία υποδηλώνει ότι μια ύφεση θα συμβεί τελικά πριν τελειώσει αυτή η δεκαετία .
About Author
