Marjorie Kelly Σεπτέμβριος 14, 2023, Common Dreams. Αναδημοσίευση από LAP
Αυτή η 15η επέτειος της κατάρρευσης της Lehman Brothers είναι μια ευκαιρία να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να εξετάσουμε τη “χρηματιστικοποίηση”.
Έχουν περάσει 15 χρόνια από την κατάρρευση της Lehman Brothers.Η εκπληκτική πτώση της επενδυτικής εταιρείας σηματοδότησε την αρχή ενός ιστορικού κραχ στη Wall Street που εξαφάνισε γρήγορα πάνω από 7 τρισεκατομμύρια δολάρια σε αξίες κατοικιών και 2,8 τρισεκατομμύρια δολάρια σε συνταξιοδοτικά χαρτοφυλάκια.
Η Wall Street δεν έχει αλλάξει ριζικά τη συμπεριφορά της. Έκτοτε, το Μεγάλο Χρηματοπιστωτικό Κεφάλαιο έχει δημιουργήσει ένα ακόμη πιο παγιωμένο σύστημα δημιουργίας πλούτου κυρίως για τους υπερπλούσιους, ενώ παράλληλα προκαλεί τη μία κρίση μετά την άλλη για τους υπόλοιπους από εμάς.
Η αναγνώριση της υπεροχής του πλούτου μας βοηθά να δούμε το καθήκον μας: να οικοδομήσουμε ένα οικονομικό σύστημα σχεδιασμένο όχι για τη μέγιστη απόδοση των επενδύσεων, αλλά για την άνθηση της ζωής.
Αυτό το σύστημα έχει οδηγήσει σε ανασφαλείς, χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας με σύμβαση που αντικατέστησαν τη σταθερή εργασία, σε συγκλονιστικά υψηλά χρέη για τους αποφοίτους πανεπιστημίων και σε μονοπώλια που συνθλίβουν τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Έχει εδραιώσει ένα πολιτικό σύστημα που έχει καταληφθεί από δισεκατομμυριούχους και επιχειρήσεις και έχει αφήσει την κοινωνία να αγωνίζεται να αντιμετωπίσει την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής.
Αυτή η επέτειος είναι μια ευκαιρία να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να δούμε το γενικότερο πρόβλημα: “χρηματιστικοποίηση”. Ενώ κάποτε είχαμε μια οικονομία που κατασκεύαζε πράγματα, τώρα κατασκευάζει χρέη.
Πριν από το 2008, οι μεγάλες τράπεζες χρηματοδοτούσαν τα ενυπόθηκα δάνεια. Τώρα χρηματοδοτούν τα σπίτια, αγοράζοντας μονοκατοικίες και χρεώνοντας υψηλά ενοίκια, περικόπτοντας τη συντήρηση και επιδιώκοντας επιθετικές εξώσεις.
Το ίδιο συμβαίνει από την υγειονομική περίθαλψη μέχρι τις τοπικές ειδήσεις, καθώς οι εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων εξαγοράζουν ζωτικές επιχειρήσεις, μειώνουν το προσωπικό και τις υπηρεσίες για να ενισχύσουν τα κέρδη τους και στη συνέχεια πωλούν τα περιουσιακά τους στοιχεία για παλιοσίδερα όταν οι επιχειρήσεις προβλέψιμα αποτυγχάνουν.
Το πιο πρόσφατο παιχνίδι της Wall Street είναι να μετατρέψει τον πλανήτη σε μια νέα κατηγορία περιουσιακών στοιχείων, δημιουργώντας “εταιρείες φυσικών περιουσιακών στοιχείων” για την αξιοποίηση των “υπηρεσιών του οικοσυστήματος” από το νερό και τα δάση έως τους κοραλλιογενείς υφάλους και τα αγροκτήματα.
Αυτό που οδηγεί στη χρηματιστικοποίηση είναι αυτό που ονομάζω “υπεροχή του πλούτου” – μια προκατάληψη που είναι βαθιά ριζωμένη στο οικονομικό μας σύστημα και μας λέει ότι οι πλούσιοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη σημασία. Υποδηλώνει ότι ο βασικός στόχος της οικονομίας μας θα πρέπει να είναι η επίτευξη διαρκώς αυξανόμενων κερδών στα επενδυτικά τους χαρτοφυλάκια.
Αυτή η προκατάληψη ενσωματώνεται σε μια σειρά από μύθους. Υπάρχει ο μύθος ότι κανένα ποσό πλούτου δεν είναι ποτέ αρκετό. Ένας άλλος είναι ότι μόνο οι μέτοχοι και τα διευθυντικά στελέχη πρέπει να έχουν λόγο στις εταιρείες, ενώ οι εργαζόμενοι στερούνται των δικαιωμάτων τους και είναι αποστερημένοι.
Έπειτα υπάρχει ο μύθος της ελεύθερης αγοράς, που μας λέει ότι οι εταιρείες και το κεφάλαιο πρέπει να μπορούν να κινούνται ελεύθερα σε όλο τον κόσμο, ενώ η ελευθερία των ανθρώπων -η δημοκρατία- πρέπει να υποτάσσεται.
Η αναγνώριση της υπεροχής του πλούτου μας βοηθά να δούμε το καθήκον μας: να οικοδομήσουμε ένα οικονομικό σύστημα σχεδιασμένο όχι για τη μέγιστη απόδοση των επενδύσεων, αλλά για την άνθηση της ζωής. Η οργάνωσή μου, η Democracy Collaborative, το ονομάζει “δημοκρατική οικονομία” – και αυτή αναπτύσσεται παντού γύρω μας.
Για αρχή, οι εταιρείες δεν χρειάζεται να ανήκουν σε μετόχους ή στελέχη. Μπορούν να ανήκουν στους ίδιους τους εργαζόμενους.
Ήδη οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ κατέχουν περίπου 6.000 εταιρείες. Οι εργαζόμενοι σε εταιρείες που ανήκουν σε εργαζόμενους, όπως η Cooperative Home Care Associates με έδρα τη Νέα Υόρκη και η Recology, η εταιρεία διαχείρισης και ανακύκλωσης απορριμμάτων με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, απολαμβάνουν πιο σταθερές θέσεις εργασίας και διπλάσιες συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις από τους εργαζόμενους σε συμβατικές εταιρείες.
Ούτε οι μεγάλες τράπεζες χρειάζεται να κάνουν όλες τις τραπεζικές εργασίες.
Περίπου 1.000 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κοινοτικής ανάπτυξης παρέχουν δίκαια δάνεια σε περιθωριοποιημένες κοινότητες που συνήθως αποφεύγονται από τις τράπεζες της Wall Street. Για παράδειγμα, η River City Credit Union στο Σαν Αντόνιο του Τέξας βοηθά τους μετανάστες να δημιουργήσουν τραπεζικούς λογαριασμούς, ώστε να μη χρειάζεται να βασίζονται σε ληστρικούς δανειστές payday και καταστήματα εξαργύρωσης επιταγών.
Και τι θα γινόταν αν περισσότεροι από εμάς είχαμε τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας;
Το ογδόντα πέντε τοις εκατό των Αμερικανών παίρνουν ήδη το νερό τους από δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας αντί για κερδοσκοπικές εταιρείες. Τώρα υπάρχει ένα αυξανόμενο κίνημα από το Ανν Άρμπορ του Μίσιγκαν μέχρι το Μέιν και τη Νέα Υόρκη για δημόσιες και συνεταιριστικές επιχειρήσεις παροχής ενέργειας. Τέτοιες εταιρείες θα μπορούσαν να είναι πιο πρόθυμες από τις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να μεταβούν γρήγορα από τα ορυκτά καύσιμα και να κάνουν επενδύσεις για να αποτρέψουν την πρόκληση πυρκαγιών.
Τα μοντέλα και τα μονοπάτια που χρειαζόμαστε υπάρχουν γύρω μας. Αλλά για να κάνουμε την ταχεία, συστημική αλλαγή που χρειαζόμαστε, πρέπει να ξεφύγουμε από τον μύθο ότι ο καπιταλισμός που μεγιστοποιεί τον πλούτο είναι το μόνο δυνατό σύστημα.
Δεν είναι. Και αν θέλουμε να κρατήσουμε την κοινωνία μας όρθια, πρέπει να ανατρέψουμε την υπεροχή του πλούτου.
About Author
