Ρόζα Λούξεμπουργκ (Δεκέμβριος 1918)
Πρώτα δημοσιεύτηκε: Die Junge Garde (Βερολίνο), αριθ. 2,4. Δεκέμβριος 1918.
Rosa Luxemburg: What is Bolshevism? (December 1918) (marxists.org)
Η επανάσταση που μόλις ξεκίνησε μπορεί να έχει μόνο ένα αποτέλεσμα: την
πραγματοποίηση του Σοσιαλισμού! Η εργατική τάξη, για να πετύχει τον σκοπό της, πρέπει
πρώτα απ’ όλα να εισαγάγει ολόκληρο τον πολιτικό έλεγχο του κράτους. Αλλά για τους
σοσιαλιστές η πολιτική εξουσία είναι μόνο ένα μέσο για έναν σκοπό. Είναι το όργανο με το
οποίο η εργασία θα επιτύχει την πλήρη, θεμελιώδη ανασυγκρότηση ολόκληρου του
βιομηχανικού μας συστήματος.
Σήμερα όλος ο πλούτος, οι μεγαλύτερες και πιο καρποφόρες εκτάσεις γης, τα ορυχεία, οι
μύλοι και τα εργοστάσια ανήκουν σε μια μικρή ομάδα Γιούνκερ και ιδιωτών καπιταλιστών.
Από αυτούς οι μεγάλες μάζες της εργατικής τάξης λαμβάνουν έναν πενιχρό μισθό σε
αντάλλαγμα για πολύωρους κοπιώδεις μόχθους, που δύσκολα επαρκούν για μια
αξιοπρεπή διαβίωση. Ο πλουτισμός μιας μικρής τάξης αδρανών (εισοδηματιών) είναι ο
σκοπός και το τέλος της σημερινής κοινωνίας. Να δώσει στη σύγχρονη κοινωνία και στη
σύγχρονη παραγωγή μια νέα ώθηση και έναν νέο σκοπό – αυτό είναι το πρωταρχικό
καθήκον της επαναστατικής εργατικής τάξης.
Για το σκοπό αυτό, όλος ο κοινωνικός πλούτος, η γη και ό,τι παράγει, τα εργοστάσια και οι
μύλοι πρέπει να αφαιρεθούν από τους εκμεταλλευτές τους για να γίνουν κοινή ιδιοκτησία
του λαού. Γίνεται έτσι το πρωταρχικό καθήκον μιας επαναστατικής κυβέρνησης της
εργατικής τάξης να εκδώσει μια σειρά διαταγμάτων με τα οποία θα καθορίζονται όλα τα
σημαντικά όργανα εθνικής παραγωγής και θα τα θέτουν υπό κοινωνικό έλεγχο.
Αλλά αυτό είναι μόνο το πρώτο βήμα. Το πιο δύσκολο έργο, η δημιουργία ενός
βιομηχανικού κράτους πάνω σε μια εντελώς νέα βάση, μόλις ξεκίνησε.
Η σημερινή παραγωγή σε κάθε μονάδα παραγωγής διεξάγεται από τον μεμονωμένο
καπιταλιστή ξεχωριστά από όλους τους άλλους. Το τι και πού θα παραμείνουν τα
εμπορεύματα, πού, ποτέ και πώς θα πωληθεί το τελικό προϊόν, αποφασίζεται από τον
μεμονωμένο καπιταλιστή ιδιοκτήτη. Πουθενά η εργασία δεν έχει την παραμικρή επιρροή σε
αυτά τα ερωτήματα. Είναι απλά η ζωντανή μηχανή που έχει τη δουλειά της να κάνει.
Σε ένα σοσιαλιστικό κοινωνικό κράτος όλα αυτά θα αλλάξουν. Η ιδιωτική ιδιοκτησία των
μέσων παραγωγής και διαβίωσης πρέπει να εκλείψει. Η παραγωγή θα συνεχιστεί όχι για
τον ατομικό πλουτισμό, αλλά αποκλειστικά για τη δημιουργία μιας προσφοράς
εμπορευμάτων επαρκών για την κάλυψη των επιθυμιών και των αναγκών της εργατικής
τάξης. Μετά, τα εργοστάσια, οι μύλοι και οι φάρμες πρέπει να λειτουργούν σε μια εντελώς
νέα βάση, από μια εντελώς διαφορετική οπτική γωνία.
Καταρχάς, τώρα που η παραγωγή πρόκειται να συνεχιστεί με μοναδικό σκοπό να
εξασφαλιστεί σε όλους μια πιο ανθρώπινη ύπαρξη, να εξασφαλιστεί άφθονο φαγητό,
ρούχα και άλλα πολιτιστικά μέσα επιβίωσης, η παραγωγικότητα της πρέπει να αυξηθεί τα
υλικά. Πρέπει να καλλιεργηθούν τα αγροκτήματα έτσι ώστε να αποδώσουν πλουσιότερες
καλλιέργειες, οι πιο προηγμένες τεχνικές διαδικασίες πρέπει να εισαχθούν στα εργοστάσια,
από τα ορυχεία μόνο τα πιο παραγωγικά προς το παρόν πρέπει να αξιοποιηθούν εντατικά.
Επομένως, η διαδικασία κοινωνικοποίησης θα ξεκινήσει με τις πιο ανεπτυγμένες
βιομηχανίες και αγροτικές εκτάσεις. Δεν χρειάζεται και δεν πρόκειται να στερήσουμε από
τον μικρό αγρότη ή τον τεχνίτη το κομμάτι γης ή το μικρό εργαστήριο από το οποίο αντλεί
μια πενιχρή ύπαρξη με τη δουλειά των χεριών του. Όσο περνάει ο καιρός θα
συνειδητοποιήσει την ανωτερότητα της κοινωνικοποιημένης παραγωγής έναντι της
ιδιωτικής ιδιοκτησίας και θα έρθει σε εμάς από μόνος του.
Για να μπορούν όλα τα μέλη της κοινωνίας να απολαμβάνουν ευημερία, πρέπει όλοι να
εργαστούν. Μόνο αυτός που προσφέρει χρήσιμη υπηρεσία στην κοινωνία, χειρωνακτική ή
διανοητική, θα δικαιούται μερίδιο προϊόντων για την ικανοποίηση των αναγκών και των
επιθυμιών του. Η αδράνεια πρέπει να σταματήσει και στη θέση της θα έρθει η καθολική
υποχρεωτική εργασία για όλους όσους είναι σωματικά ικανοί. Προφανώς όσοι είναι
ανίκανοι για εργασία, παιδιά, ανάπηροι και ηλικιωμένοι, πρέπει να στηρίζονται από την
κοινωνία. Αλλά όχι όπως γίνεται σήμερα, με τσιγκούνικη φιλανθρωπία. Πλούσια διατροφή,
κοινωνικοποιημένη εκπαίδευση για τα παιδιά, άνετη φροντίδα για τους ηλικιωμένους,
δημόσια υπηρεσία υγείας για τους ασθενείς – όλα αυτά πρέπει να αποτελούν σημαντικό
μέρος της κοινωνικής μας δομής.
Για τον ίδιο λόγο, δηλαδή προς όφελος της γενικής ευημερίας, η κοινωνία θα είναι πιο
οικονομική, πιο ορθολογική στη χρήση των εμπορευμάτων της, των μέσων παραγωγής
της και της εργατικής της δύναμης. Τα απόβλητα που βρίσκουμε σήμερα σε κάθε χέρι,
πρέπει να σταματήσουν. Η παραγωγή πυρομαχικών και άλλων εργαλείων πολέμου
πρέπει να πάψει να υπάρχει, γιατί ένα σοσιαλιστικό κράτος της κοινωνίας δεν χρειάζεται
φονικά εργαλεία. Αντίθετα, τα πολύτιμα υλικά και η τεράστια εργατική δύναμη που
αφιερώθηκε σε αυτόν τον σκοπό θα χρησιμοποιηθεί για χρήσιμη παραγωγή. Η κατασκευή
άχρηστης και δαπανηρής ανοησίας για την δημιουργία πλούσιων αδρανών (εισοδηματιών)
θα σταματήσει. Η προσωπική εξυπηρέτηση θα απαγορευτεί και η εργατική δύναμη που
απελευθερώνεται με αυτόν τον τρόπο θα βρει πιο χρήσιμη και πιο αξιόλογη απασχόληση.
Ενώ δημιουργούμε έτσι ένα έθνος εργατών όπου όλοι πρέπει να απασχολούνται
παραγωγικά για τη γενική ευημερία, η ίδια η εργασία πρέπει να επαναστατήσει πλήρως.
Σήμερα η εργασία στη βιομηχανία, στο φάρμα και στο γραφείο είναι συνήθως
βασανιστήριο και βάρος για το προλεταριάτο. Άνδρες και γυναίκες εργάζονται γιατί πρέπει
να αποκτήσουν τα απαραίτητα της ζωής. Σε ένα σοσιαλιστικό κοινωνικό κράτος, όπου όλοι
εργάζονται μαζί για τη δική τους ευημερία, η υγεία του μεμονωμένου εργαζομένου και η
χαρά του για τη δουλειά του πρέπει να προωθούνται και να διατηρούνται συνειδητά.
Πρέπει να καθιερωθούν σύντομες ώρες εργασίας που δεν υπερβαίνουν την κανονική
ανθρώπινη ικανότητα: περίοδος αναψυχής και ανάπαυσης πρέπει να εισαχθεί στην
εργάσιμη ημέρα, ώστε όλοι να κάνουν το μερίδιο που τους αναλογεί, πρόθυμα και με χαρά.
Αλλά η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων εξαρτάται από τα ανθρώπινα όντα που θα τις
πραγματοποιήσουν. Σήμερα ο καπιταλιστής με το μαστίγιο του στέκεται πίσω από τον
εργάτη, αυτοπροσώπως ή με τη μορφή διευθυντή ή επόπτη. Η πείνα οδηγεί τον εργάτη
στο εργοστάσιο, στον Γιούνκερ ή στον ιδιοκτήτη της φάρμας, στο γραφείο της επιχείρησης.
Παντού ο εργοδότης φροντίζει να μην χάνεται χρόνος, να μην σπαταλιέται υλικό, να γίνεται
καλή, αποτελεσματική δουλειά.
Σε μια σοσιαλιστική κοινωνία ο καπιταλιστής με το μαστίγιο του εξαφανίζεται. Εδώ όλοι οι
εργαζόμενοι είναι ελεύθεροι και επί ίσοις όροις, εργάζονται για όφελος και απόλαυση, δεν
ανέχονται τη σπατάλη του κοινωνικού πλούτου, παρέχοντας έντιμη και έγκαιρη υπηρεσία.
Βεβαίως, κάθε σοσιαλιστικό εργοστάσιο χρειάζεται τους τεχνικούς επιτηρητές του που
κατανοούν τη λειτουργία του, που είναι σε θέση να επιβλέπουν την παραγωγή έτσι ώστε
όλα να λειτουργούν ομαλά, για να κάνουν μια παραγωγή ανάλογη με την εργατική δύναμη
που δαπανούν, μία παραγωγή με πιο αποτελεσματικές μεθόδους. Για να διασφαλίσει την
λειτουργία της παραγωγής, ο μεμονωμένος εργάτης πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες του
πλήρως και πρόθυμα, πρέπει να διατηρεί την πειθαρχία και την τάξη, να μην προκαλεί
τριβές ή σύγχυση.
Με μια λέξη: ο εργάτης σε ένα σοσιαλιστικό βιομηχανικό κράτος πρέπει να δείξει ότι μπορεί
να εργαστεί αξιοπρεπώς και με επιμέλεια, χωρίς καπιταλιστές και σκλάβους πίσω από την
πλάτη του: με δική του θέληση μπορεί να διατηρήσει την πειθαρχία και να κάνει το
καλύτερο. Αυτό απαιτεί ψυχική πειθαρχία, ηθική αντοχή, απαιτεί αίσθημα αυτοσεβασμού
και ευθύνης, πνευματική αναγέννηση του εργάτη.
Ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με τεμπέληδες, απρόσεκτους, εγωιστές,
απερίσκεπτους και αδιάφορους άνδρες και γυναίκες. Ένα σοσιαλιστικό κράτος της
κοινωνίας χρειάζεται ανθρώπους που ο καθένας τους είναι γεμάτος ενθουσιασμό και ζέση
για τη γενική ευημερία, πνεύμα πλήρες αυτοθυσίας και συμπάθειας για τους
συνανθρώπους του, γεμάτο θάρρος, επιμονή και προθυμία να τολμήσει ακόμη και ενάντια
στις πιθανότητες.
Αλλά δεν χρειάζεται να περιμένουμε αιώνες ή δεκαετίες μέχρι να μεγαλώσει μια τέτοια
φυλή ανθρώπινων όντων. Ο αγώνας, η Επανάσταση θα διδάξει στις προλεταριακές μάζες
ιδεαλισμό, θα τις εξοπλίσει με ψυχική ωριμότητα, θάρρος και επιμονή, καθαρότητα σκοπού
και πνεύμα αυτοθυσίας, αν θέλει να τις οδηγήσει στη νίκη. Ενώ επιστρατεύουμε μαχητές
για την επανάσταση, δημιουργούμε σοσιαλιστές εργάτες για το μέλλον, εργάτες που
μπορούν να γίνουν η βάση ενός νέου κοινωνικού κράτους.
Οι νέοι προλετάριοι μπορούν να επιτελέσουν αυτό το μεγάλο έργο ως το αληθινό θεμέλιο
του σοσιαλιστικού κράτους. Πρέπει να δείξουν, ακόμη και τώρα, ότι είναι ικανοί για το
μεγάλο καθήκον να φέρουν στους ώμους τους το μέλλον της ανθρώπινης φυλής. Υπάρχει
ακόμα ένας παλιός κόσμος που πρέπει να ανατραπεί. Ένας νέος κόσμος πρέπει να
χτιστεί!
About Author
