Σοσιαλισμός και οικολογική επιβίωση
5th Σεπτέμβριος 2023 Κλιματική αλλαγή, ψυχρός πόλεμος, Slider
από Τσάρλι Γουίλσον, αναδημοσίευση από MRonline
Το πρόσφατο άρθρο Σοσιαλισμός και Οικολογική Επιβίωση στο Monthly Review των John Bellamy Foster και Brett Clarke αναπτύσσει τρία βασικά σημεία για το παρελθόν και το μέλλον του κινήματος για το κλίμα, για τα οποία αξίζει να διαβαστεί πλήρως και θέτει μερικά κρίσιμα στρατηγικά ερωτήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε και να επεξεργαστούμε στην πράξη. Οι άμεσες παραθέσεις από το άρθρο είναι με πλάγιους χαρακτήρες.
1. Η προέλευση του οικολογικού κινήματος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη του κινήματος ειρήνης
Και τα δύο ήταν στην αρχή της Ανθρωπόκαινου εποχής στη δεκαετία του 1950. Η δημοσίευση της «Σιωπηλής Άνοιξης» από την Rachel Carson το 1962 προηγήθηκε κατά 8 χρόνια από την αντίδραση στη θερμοπυρηνική δοκιμή των ΗΠΑ στην Ατόλη Μπικίνι την 1η Μαρτίου 1954. Λόγω επιστημονικού σφάλματος, μια δοκιμή που προοριζόταν να έχει απόδοση έξι μεγατόνων είχε δυόμισι φορές περισσότερο (και χίλιες φορές τη δύναμη των βομβών που έπεσαν στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι).
Η προκύπτουσα έκρηξη ανατίναξε εκατομμύρια μετρικούς τόνους ακτινοβολούμενων κοραλλιών σε ένα σύννεφο μανιταριών ύψους 100.000 ποδιών και πλάτους εβδομήντα πέντε μιλίων, απελευθερώνοντας ραδιενεργό νέφος σε 11.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αφήνοντας ραδιενεργά ίχνη σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ο παγκόσμιος συναγερμός δημιουργήθηκε όταν το πλήρωμα ενός ιαπωνικού αλιευτικού σκάφους ανέπτυξε ασθένεια ακτινοβολίας αφού επικαλύφθηκε με νέφος, ενώ υποτίθεται ότι βρισκόταν πολύ έξω από την επικίνδυνη ζώνη.
Αν και η κυβέρνηση Αϊζενχάουερ προσπάθησε να το καλύψει αυτό για σχεδόν ένα χρόνο, «ανήσυχοι επιστήμονες άρχισαν αμέσως να ερευνούν τις επιπτώσεις του ραδιενεργού νέφους και πώς διανεμήθηκε από τον αέρα, το νερό και τους ζωντανούς οργανισμούς σε όλο το παγκόσμιο οικοσύστημα». Αυτό έδειξε πώς το καιρικό σύστημα της Γης οδήγησε στη συγκέντρωση του νέφους στην Αρκτική, παρόλο που αυτό απέχει πολύ από τον τόπο της δοκιμής.
Πώς το ιώδιο-131 επηρεάζει δυσμενώς τον θυρεοειδή αδένα.
Πώς τα φυτά και οι λειχήνες απορροφούν το ραδιενεργό ισότοπο στρόντιο-90, το οποίο στη συνέχεια συγκεντρώνεται στις τροφικές αλυσίδες και ενσωματώνεται στα οστά και τα δόντια, οδηγώντας σε καρκίνους.
«Αυτές οι μελέτες δημιούργησαν φόβους για μια πλανητική οικολογική κρίση, όπου ο παγκόσμιος πληθυσμός θα μοιραζόταν μια κοινή περιβαλλοντική μοίρα από την εξάπλωση της ακτινοβολίας, απειλώντας την επιβίωση παντού».
Η σύνδεση μεταξύ της απειλής της εξόντωσης μέσω της κλιματικής κατάρρευσης και των προετοιμασιών για πυρηνικό πόλεμο διερευνάται από τον Μπέλαμι Φόστερ εδώ και οι σοσιαλιστές θα πρέπει να κάνουν εκστρατεία για αυτή τη σύνδεση και στα δύο κινήματα.
2 Ο καπιταλισμός είναι εγκλωβισμένος στην εξόντωση.
Τα κινήματα για το κλίμα στον Παγκόσμιο Βορρά έχουν ως επί το πλείστον αναπτυχθεί μέσα σε ένα σοσιαλδημοκρατικό παράδειγμα, προβλέποντας την απαραίτητη δράση από ένα καλοήθες κράτος που ενεργεί στο πλαίσιο μιας λαϊκής συναίνεσης για το κοινό συμφέρον με τη μορφή του «περιβαλλοντικού κράτους», αγνοώντας τον τρόπο που λειτουργούν όλα τα καπιταλιστικά κράτη για να υπηρετούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου και όχι των ανθρώπων.
Τα αιτήματα του κινήματος για το κλίμα να κηρυχθεί Κλιματική Έκτακτη Ανάγκη λειτουργούν σε αυτό το πλαίσιο, υποθέτοντας ότι οι απαραίτητες εξουσίες έκτακτης ανάγκης θα ασκηθούν προς το κοινό συμφέρον, με ριζικούς περιορισμούς στη μη βιώσιμη κατανάλωση από τους πλούσιους,
αναδιανομή του πλούτου και της τεχνολογίας από τον Παγκόσμιο Βορρά στον Παγκόσμιο Νότο,
έλεγχος των ιδιωτικών χρηματοδοτικών και ενεργειακών εταιρειών για τη διοχέτευση κεφαλαίων όπου χρειάζεται, μείωση της παραγωγής ορυκτών καυσίμων και αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μαζική επέκταση των δημόσιων συγκοινωνιών, ανακαινίζοντας τις πόλεις μας γύρω από γειτονιές 15 λεπτών, χονδρική και ταχεία μόνωση.
Δημιουργήθηκε από μια μαζική εκπαιδευτική εκστρατεία και κοινωνική συζήτηση για να διασφαλίσει ότι όλοι γνωρίζουν τι συμβαίνει, τι ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν για να δημιουργήσουν και να καινοτομήσουν συλλογικά ως μια δημοφιλής ιδιοφυΐα με πολλά κεφάλια.
Η αφαίρεση των εκκλήσεων στο προσχέδιο της έκθεσης της IPCC του 2021 για «μετασχηματιστική αλλαγή που λειτουργεί σε διαδικασίες και συμπεριφορές σε όλα τα επίπεδα: άτομα, κοινότητες, επιχειρήσεις, θεσμούς και κυβερνήσεις» για «επαναπροσδιορισμό του τρόπου ζωής και κατανάλωσης» για «συντονισμένη δράση, μαζική δημόσια κινητοποίηση, πολιτική ηγεσία και δέσμευση και επείγουσα λήψη αποφάσεων για την αλλαγή της παγκόσμιας οικονομίας και την υποστήριξη μιας αποτελεσματικής και επιταχυνόμενης στρατηγικής μετριασμού-προσαρμογής” υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα με αυτό είναι ότι τα κράτη που αναμένεται να αναλάβουν δράση για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης διοικούνται από τους ανθρώπους που τη δημιούργησαν εξαρχής· των οποίων ο πλούτος και η δύναμη είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη διατήρησή του, και επί του παρόντος αναβάλλουν την απαραίτητη δράση, ενώ κινητοποιούν μαζικές εκστρατείες παραπληροφόρησης για να αγοράσουν χρόνο στο σύστημά τους, ενώ αυτό μας οδηγεί στο χείλος του γκρεμού.
Η Shell, για παράδειγμα, μόλις έβαλε στο ράφι τα σχέδιά της να μειώσει σιγά-σιγά την παραγωγή πετρελαίου κατά 2% ετησίως, επειδή η συνέχιση της άντλησης δημιουργεί τόσο μεγάλο κέρδος και προβλέπει ευθαρσώς ότι το Net Zero μπορεί να επιτευχθεί μόνο κάποια στιγμή τον επόμενο αιώνα.
Οι Ρεπουμπλικάνοι στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ προωθούν επί του παρόντος ένα «νομοσχέδιο πραγματικής έκτακτης ανάγκης», για να διασφαλίσουν ότι δεν μπορούν να ληφθούν μέτρα έκτακτης ανάγκης για το κλίμα που θα μειώσουν τα κέρδη από τα ορυκτά καύσιμα, λες και η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε οποιαδήποτε πρόθεση να κάνει κάτι τέτοιο.
Και στη Βρετανία είχαμε την κυβέρνηση Σούνακ να προσπαθεί να ανοίξει περισσότερα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, δίνοντας το πράσινο φως για την επέκταση των αεροδρομίων και παίρνοντας τα χάδια για λογαριασμό των «αυτοκινητιστών».
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι, όταν η κλιματική και κοινωνική κατάρρευση έχει προχωρήσει αρκετά, δεν θα εισαγάγουν εξουσίες έκτακτης ανάγκης για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες τους.
Το πώς θα μοιάζει αυτό διατυπώθηκε στην έκθεση «Age of Consequences» σχετικά με τις «επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην εθνική ασφάλεια», που δημοσιεύθηκε το 2007 από το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών των ΗΠΑ, γραμμένη από συμβούλους του Αλ Γκορ εκείνη την εποχή. Η πρόβλεψή τους για το είδος του «δυσμενούς σεναρίου» προς το οποίο οδεύουμε δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερη.
Πέρα από τα σημεία καμπής, και αντιμετωπίζοντας άνιση αλλά μεγάλης κλίμακας κοινωνική και πολιτική κατάρρευση λένε: «Οι κυβερνήσεις με πόρους θα αναγκαστούν να εμπλακούν σε μακρά, εφιαλτικά επεισόδια διαλογής, αποφασίζοντας τι και ποιος μπορεί να σωθεί από τον κατακλυσμό από ένα διαταραγμένο περιβάλλον. Οι επιλογές θα πρέπει να γίνουν πρωτίστως μεταξύ των φτωχότερων, όχι μόνο στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό».
Αυτή είναι μια προειδοποίηση, και ένας οδικός χάρτης, για αυτό που έρχεται. Ο πυρήνας ορυκτών καυσίμων της άρχουσας τάξης, έχοντας δημιουργήσει την κρίση, θα προσπαθήσει να τη διατηρήσει όσο το δυνατόν περισσότερο, στη συνέχεια θα αναλάβει έκτακτες εξουσίες για να προσπαθήσει να σωθεί από τις συνέπειες των πράξεών του εις βάρος των «φτωχότερων», τόσο στο «εσωτερικό» όσο και στο «εξωτερικό». Οι αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες, φυσικά, είναι μια πτυχή αυτού.
Το σκληρό συμπέρασμα των Μπέλαμι Φόστερ και Κλαρκ είναι ότι «ο κόσμος βρίσκεται τώρα σε ένα τρένο προς την καταστροφή, πλησιάζοντας γρήγορα στην άκρη του γκρεμού… Ένας εντελώς νέος επαναστατικός οικολογικός πολιτισμός και τρόπος παραγωγής, αφιερωμένος στη βιώσιμη ανθρώπινη ανάπτυξη, στον οποίο οι συνεταιρισμένοι παραγωγοί ρυθμίζουν το μεταβολισμό μεταξύ ανθρωπότητας και φύσης, είναι τώρα απαραίτητος για την επιβίωση και τη ζωή». Είναι κρίσιμο για το κίνημα του κλίματος να τον λάβει σοβαρά υπόψη ως στρατηγικό στόχο μέσα σε οποιεσδήποτε κινητοποιήσεις, μπλοκ και συμβιβασμούς μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε σε κάθε δεδομένη στιγμή.
3 Ως μέρος αυτής της διαδικασίας, οι σοσιαλιστικές, μετεπαναστατικές κοινωνίες είναι σε καλύτερη θέση να αντισταθούν στη λογική του κεφαλαίου.
Η Κούβα έχει αναπτύξει ένα οικοσοσιαλιστικό μοντέλο για μια κοινωνία που βασίζεται στη «μείωση της περιττής και καταστροφικής παραγωγής από και για τις πλούσιες χώρες (και τους ανθρώπους)» και « στοχεύει στην… αύξηση της παραγωγής ειδών πρώτης ανάγκης από και για τις φτωχές χώρες (και τους φτωχούς ανθρώπους)».
Η Κούβα, αντί να ακολουθήσει την κυρίαρχη καπιταλιστική στρατηγική της προώθησης της μέγιστης χρήσης ενέργειας και της απλής μετατροπής σε «εναλλακτικές» πηγές ενέργειας… έχει επιλέξει την εξοικονόμηση ενέργειας, επιδιώκοντας να ελαχιστοποιήσει τόσο τη χρήση ενέργειας όσο και τις επακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις.
Η Ειδική Περίοδος της Κούβας, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων προς την Κούβα, ανάγκασε την Αβάνα, αντιμέτωπη επίσης με ένα αυστηρότερο εμπάργκο των ΗΠΑ, να αναπτύξει την αγροοικολογία και την αστική γεωργία σε πολύ υψηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα την οικολογική επαναστατική μετατροπή της Κούβας σε μοντέλο βιώσιμης ανθρώπινης ανάπτυξης.
Ως εκ τούτου, έχει επανειλημμένα οριστεί από διεθνείς δείκτες ως «το πιο οικολογικό έθνος στη γη».
Είναι επίσης «το έθνος που είναι πιο προετοιμασμένο για καταστροφές» Όταν ο τυφώνας Μαρία, έπληξε το Πουέρτο Ρίκο, μια αποικία των ΗΠΑ, τον Σεπτέμβριο του 2017 ο αντίκτυπός του σκότωσε σχεδόν 3.000 ανθρώπους. Όταν ο Ίρμα, ένας άλλος τυφώνας κατηγορίας 5, έπληξε την Κούβα τον ίδιο μήνα, μόνο δέκα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. «Η χαμηλή θνησιμότητα της Κούβας ήταν το αποτέλεσμα ολοκληρωμένων μέτρων προστασίας από καταστροφές που εισήχθησαν από την αρχή της επανάστασής της και ενσωματώθηκαν σε ολόκληρη τη δομή της κοινωνίας».
Σημειώνουν επίσης ότι «αν και η κινεζική οικονομία εξακολουθεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους ρυπαντές στον κόσμο, έχει σημειώσει ταχεία οικολογική πρόοδο, σύμφωνα με τον στόχο της – εκτός του καπιταλιστικού πλαισίου – προώθησης ενός οικολογικού πολιτισμού, μια έννοια που προέρχεται από σοσιαλιστές περιβαλλοντολόγους στις τελευταίες δεκαετίες της Σοβιετικής Ένωσης και που έχει πλέον λάβει κινεζικά χαρακτηριστικά.
Ενώ εξακολουθεί να «έχει χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα σε σχέση με τα ανεπτυγμένα καπιταλιστικά κράτη, η Κίνα έχει θέσει το 2060 ως στόχο της να επιτύχει μηδενικές καθαρές εκπομπές άνθρακα» και «να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στην ηλιακή ενέργεια – τόσο στην παραγωγή όσο και στην κατανάλωση – και στην αναδάσωση / αναδάσωση».
Η Κίνα καθορίζει επίσης τον ρυθμό των επενδύσεων. Το επόμενο έτος, ο IEA προβλέπει ότι οι επενδύσεις της Κίνας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα είναι διπλάσιες από τις ΗΠΑ και την ΕΕ μαζί.
Το συμπέρασμά τους είναι ένας κρίσιμος οδηγός για το πώς πρέπει να οργανωθούμε, τι πρέπει να στοχεύσουμε και τη ζοφερή και ταραχώδη κατάσταση μέσα στην οποία πρέπει να το κάνουμε.
Μια εξέγερση από το παγκόσμιο περιβαλλοντικό προλεταριάτο … στην οποία εκατοντάδες εκατομμύρια, ακόμη και δισεκατομμύρια, άνθρωποι αναπόφευκτα θα λάβουν μέρος, προορίζεται να συμβεί τις επόμενες δεκαετίες ως αποτέλεσμα του αγώνα για οικολογική επιβίωση.
Θα οδηγήσει σε νέους μικρόκοσμους ύπαρξης και επίθεση στον μακρόκοσμο του κεφαλαίου και του κράτους του.
Αλλά αυτός ο αγώνας μπορεί να πετύχει στο τέλος μόνο αν πάρει τη μορφή ενός επαναστατικού μετασχηματισμού που κατευθύνεται στη δημιουργία ενός σοσιαλιστικού οικολογικού πολιτισμού, αντλώντας από τις πλούσιες δεξαμενές της ανθρώπινης γνώσης και κοινότητας.
About Author
