11 Νοεμβρίου από τον Soutrik Goswami
https://www.cadtm.org/India-Working-Class-Priorities-as-the-Principle-for-Climate-Action
«Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ξεχωριστό ζήτημα — είναι το έδαφος όπου τέμνονται όλες οι κοινωνικές αντιφάσεις… Για να αντιμετωπίσουμε πραγματικά την κρίση, πρέπει να ανακτήσουμε τη δράση για το κλίμα ως πολιτικό και ταξικό σχέδιο. Πρέπει να βασίζεται στην αναδιανομή, τη δημόσια ιδιοκτησία και τον δημοκρατικό σχεδιασμό, όχι στην τυφλή πίστη ότι η αγορά θα αυτοδιορθωθεί.»
Η Επικείμενη Καταστροφή και η Συλλογική Τύφλωση
Η παγκόσμια κλιματική κρίση δεν αποτελεί πλέον μια μακρινή προειδοποίηση — είναι μια εξελισσόμενη καταστροφή. Μεγαλύτεροι καύσωνες, επαναλαμβανόμενοι κυκλώνες, μεταβαλλόμενα πρότυπα βροχοπτώσεων και άνοδος της στάθμης της θάλασσας αναδιαμορφώνουν ήδη ζωές σε όλη τη Νότια Ασία. Μια έκθεση του ΟΗΕ σημειώνει ότι τα τελευταία 50 χρόνια, 130.000 ζωές στην Ινδία έχουν χαθεί λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων. Μόνο μεταξύ 2001 και 2019, περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι πέθαναν από καύσωνες — αν και ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανώς πολύ υψηλότερος.
Παρά την ευρεία αναγνώριση της ανθρωπογενούς (ή, ακριβέστερα, της κεφαλαιοκεντρικής) κλιματικής αλλαγής, η πορεία της παγκόσμιας και εθνικής πολιτικής παραμένει κάθε άλλο παρά επαρκής. Αλλά αυτό το άρθρο δεν είναι άλλος ένας θρήνος για το λιώσιμο των παγετώνων ή το αποκαλυπτικό μέλλον. Το ερώτημα, μάλλον, είναι γιατί συνεχίζουμε συλλογικά να αγνοούμε τις πιο άμεσες, ορατές και άνισες διαστάσεις της κρίσης – αυτές που καταστρέφουν πρώτα και πιο σκληρά τους φτωχούς εργαζόμενους και τις καταπιεσμένες ομάδες.
Με τον όρο «συλλογικότητα», δεν εννοούμε τις ελίτ που αρνούνται την κλιματική αλλαγή – Τραμπ, Shell, Exxon ή Adani – αλλά τους υπόλοιπους από εμάς: τις προοδευτικές δυνάμεις, τα κοινωνικά κινήματα και τους απλούς πολίτες που εξακολουθούν να πιστεύουν στη δικαιοσύνη. Η παγκόσμια εργατική τάξη και τα ποικίλα προοδευτικά κινήματα, παρά το γεγονός ότι είναι περιθωριοποιημένα, διαθέτουν τεράστιες δυνατότητες και συνεχίζουν να αγωνίζονται καθημερινά για την προστασία τόσο των ανθρώπων όσο και του πλανήτη. Τα συνδικάτα, τα αγροτικά κινήματα, οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, οι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι και οι τοπικοί αγώνες των ψαράδων, των κατοίκων των δασών και των γυναικείων συλλογικοτήτων συνεχίζουν να αντιστέκονται. Δεν αγωνίζονται απλώς για να επιβιώσουν· αγωνίζονται για ένα διαφορετικό μέλλον.
Περιβαλλοντικά Διαταραγμένοι του Κόσμου, Ενωθείτε!
Γιατί, ίσως ρωτήσουν κάποιοι, να ξεχωρίζουμε το ζήτημα του κλίματος όταν ζητήματα όπως η φτώχεια, η ανεργία ή τα δικαιώματα των εργαζομένων είναι εξίσου πιεστικά; Η απάντηση βρίσκεται στην αλληλένδετη φύση αυτών των κρίσεων. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ξεχωριστό ζήτημα – είναι το έδαφος όπου τέμνονται όλες οι κοινωνικές αντιφάσεις.
Ενώ οι ιεραρχίες της τάξης, της κάστας, του φύλου και της γεωγραφίας καθορίζουν ποιος υποφέρει περισσότερο, η πλανητική κλίμακα της κρίσης απειλεί τελικά όλες τις μορφές ζωής. Ακόμα και οι μεγαλύτεροι εταιρικοί ρυπαίνοντες στον κόσμο μιλούν πλέον με τη γλώσσα των «στόχων μηδενικών εκπομπών» και των «δεσμεύσεων ESG». Ωστόσο, κάτω από αυτό το «πράσινο» λεξιλόγιο βρίσκεται η ίδια λογική συσσώρευσης που προκάλεσε την κρίση εξαρχής. Η αγορά που κατέστρεψε τον πλανήτη παρουσιάζεται τώρα ως ο σωτήρας του.
Αυτό που αντιμετωπίζουμε δεν είναι απλώς μια οικολογική κατάρρευση, αλλά μια κρίση για τον ίδιο τον καπιταλιστικό πολιτισμό. Για να την αντιμετωπίσουμε, απαιτείται η σύνδεση των μακρο-ερωτημάτων της οικολογικής κατάρρευσης με τις μικρο-πραγματικότητες της καθημερινής ζωής. Αυτό σημαίνει κατανόηση του πώς η κλιματική κρίση είναι, στον πυρήνα της, ένα ζήτημα της εργατικής τάξης.
Το Κλίμα ως Ζήτημα της Εργατικής Τάξης
Σε μικροοικονομικό επίπεδο, τα στοιχεία είναι παντού. Ένας μικρός αγρότης στην αγροτική Ινδία παλεύει με ασταθείς μουσώνες, μειωμένες αποδόσεις και απρόβλεπτες εποχές. Το κλιματικό στρες τον ωθεί να υιοθετήσει ακριβές νέες τεχνικές ή να εγκαταλείψει εντελώς τη γεωργία. Ο πλανόδιος πωλητής ή ο εργάτης οικοδομών σε μια πόλη πρέπει να σταματήσει να εργάζεται κατά τη διάρκεια καύσωνα, χάνοντας ημερομίσθια χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Οι διανομείς στην οικονομία της περιστασιακής εργασίας, εκτεθειμένοι σε ακραίες θερμοκρασίες, συνεχίζουν να εργάζονται πολλές ώρες χωρίς πρόσβαση σε ανάπαυση, ασφάλιση υγείας ή αμειβόμενα διαλείμματα.
Το τεράστιο άτυπο εργατικό δυναμικό της Ινδίας —σχεδόν το 90% όλων των θέσεων εργασίας— φέρει το κύριο βάρος αυτής της οικολογικής αποσταθεροποίησης. Η ζέστη, οι πλημμύρες και η ρύπανση δεν αποτελούν αφηρημένες απειλές γι’ αυτούς. είναι καθημερινές πραγματικότητες που καταστρέφουν το εισόδημα, την υγεία και την αξιοπρέπεια.
Σε μακροοικονομικό επίπεδο, οι αντιφάσεις της «πράσινης μετάβασης» της Ινδίας είναι εξίσου έντονες. Ο κόσμος χαιρετίζει το σχέδιο της κυβέρνησης να επιτύχει 500 GW ανανεώσιμης ισχύος έως το 2030 ως εθνικό θρίαμβο. Αλλά πίσω από τους τίτλους κρύβεται μια πιο σκοτεινή ιστορία. Σε πολιτείες όπως το Ταμίλ Ναντού και το Γκουτζαράτ, μεγάλης κλίμακας ηλιακά έργα έχουν αποκτήσει εύφορη γεωργική γη και κοινόχρηστους χώρους βόσκησης χωρίς την κατάλληλη διαβούλευση. Οι ποιμενικές και γεωργικές κοινότητες έχουν χάσει προγονικές γαίες, μέσα διαβίωσης και διαδρομές βόσκησης – όλα στο όνομα της βιωσιμότητας.
Εν τω μεταξύ, ο πολυδιαφημισμένος τομέας των «πράσινων θέσεων εργασίας» συχνά αντικατοπτρίζει τις ίδιες εκμεταλλευτικές δομές που ισχυρίζεται ότι αντικαθιστά. Στο τεράστιο ηλιακό έργο Khavda της Ινδίας στο Γκουτζαράτ, χιλιάδες μετανάστες εργαζόμενοι υφίστανται 12ωρες βάρδιες σε καυτές συνθήκες ερήμου, κερδίζοντας μόλις 900 ρουπίες την ημέρα, με ακανόνιστες πληρωμές και χωρίς επίσημη αναγνώριση ως εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Ο τομέας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας διαθέτει επίσημα πάνω από ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας, ωστόσο οι περισσότερες είναι άτυπες, προσωρινές και μη ασφαλείς.
Η ειρωνεία είναι βαθιά: οι εργάτες που κατασκευάζουν το «πράσινο μέλλον» της Ινδίας στερούνται ακόμη και των πιο βασικών προστασιών του εργατικού δικαίου. Δεν πρόκειται για μετάβαση – είναι μια αντιγραφή του παλιού μοντέλου εξόρυξης και εκμετάλλευσης, που τώρα τροφοδοτείται από ηλιακούς συλλέκτες αντί για άνθρακα.
Ανακτώντας τη Δράση για το Κλίμα από τον Πράσινο Καπιταλισμό
Η οικολογική κρίση αποκαλύπτει τη θεμελιώδη χρεοκοπία του νεοφιλελευθερισμού. Το ίδιο μοντέλο αδιάκοπης ανάπτυξης, ιδιωτικοποίησης και ανάπτυξης με γνώμονα το κέρδος που προκάλεσε την καταστροφή τώρα διατίθεται στην αγορά ως η θεραπεία της. Οι αγορές άνθρακα, οι γνωστοποιήσεις ESG και οι «πράσινες συμπράξεις» δημόσιου-ιδιωτικού τομέα δεν αποτελούν λύσεις – είναι νέα σύνορα συσσώρευσης, σχεδιασμένα για να διατηρούν το κεφάλαιο και όχι τη ζωή.
Για να αντιμετωπίσουμε πραγματικά την κρίση, πρέπει να ανακτήσουμε τη δράση για το κλίμα ως πολιτικό και ταξικό σχέδιο. Πρέπει να βασίζεται στην αναδιανομή, τη δημόσια ιδιοκτησία και τον δημοκρατικό σχεδιασμό, όχι στην τυφλή πίστη ότι η αγορά θα αυτοδιορθωθεί.
Τα προοδευτικά κινήματα πρέπει επομένως να αντισταθούν στις αποπλανήσεις του πράσινου καπιταλισμού. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποκαλύψουν πώς οι εταιρικές στρατηγικές για το κλίμα -είτε πρόκειται για εμπόριο άνθρακα είτε για «πράσινη ανάπτυξη»- αναπαράγουν τις ίδιες τις ανισότητες που ισχυρίζονται ότι επιλύουν. Το επείγον καθήκον είναι η οικοδόμηση συμμαχιών μεταξύ συνδικάτων, αγροτικών οργανώσεων, αγώνων των ιθαγενών, φεμινιστικών κινημάτων και περιβαλλοντικών ομάδων – για να δράσουν από κοινού υπό τη σημαία της κλιματικής δικαιοσύνης με την τάξη στον πυρήνα της.
Κοιτάζοντας μπροστά: Μια οικολογία της εργατικής τάξης
Η κλιματική κρίση έχει αναγκάσει την ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει τα όριά της. Προσφέρει επίσης την ευκαιρία να φανταστούμε μια ριζικά διαφορετική πορεία — μια πορεία όπου η υπεράσπιση του πλανήτη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υπεράσπιση των εργαζομένων και των φτωχών.
Μια οικολογία της εργατικής τάξης θα σήμαινε ασφαλείς και αξιοπρεπείς πράσινες θέσεις εργασίας, έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που ελέγχονται από την κοινότητα και δημοκρατική ιδιοκτησία των ενεργειακών πόρων. Θα σήμαινε την αναγνώριση ότι η οικολογική βιωσιμότητα και η κοινωνική ισότητα δεν είναι ανταγωνιστικοί στόχοι, αλλά αλληλοεξαρτώμενοι.
Η ίδια καπιταλιστική λογική που οδηγεί στην ανισότητα οδηγεί στην περιβαλλοντική κατάρρευση. Επομένως, ο αγώνας κατά της εκμετάλλευσης και η καταπολέμηση της οικολογικής καταστροφής είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Το μήνυμα είναι σαφές: δεν υπάρχει κλιματική δικαιοσύνη χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη. Και δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη χωρίς να τοποθετηθεί η εργατική τάξη —οι αγώνες της, οι γνώσεις της και οι προτεραιότητές της— στην καρδιά της δράσης για το κλίμα.
About Author
