Κ. Καλλωνιάτης, 02.10.2025 EFSYN
Σύμφωνα με τον Αλέξη Τσίπρα το βασικό πρόβλημα της Αριστεράς έγκειται στην έλλειψη οράματος, αξιοπιστίας και στη συστημικότητά της. Προτείνει λοιπόν σαν όραμα τον οικονομικό πατριωτισμό και τον δημοκρατικό καπιταλισμό απέναντι στις απειλές του αυταρχισμού, της ολιγαρχίας και κλεπτοκρατίας. Με την ομιλία, δε, στον Economist μετατοπίζεται από έναν αριστερό-αναδιανεμητικό λόγο σε έναν εθνικο-παραγωγίστικο.
Ετσι, ενώ η Νέα Αριστερά έφυγε από τον ΣΥΡΙΖΑ από τ’ αριστερά, ο Τσίπρας αποστασιοποιείται από τα δεξιά αφού:
(α) δίνει έμφαση στο παραγωγικό μοντέλο, τη δημογραφία και την εθνική ασφάλεια αντί της κοινωνικής δικαιοσύνης και των δικαιωμάτων,
(β) μιλάει για αναδιάρθρωση παραγωγής σε βιομηχανία και γεωργία με ψηφιακή αυτονομία αντί της αναδιανομής (φόροι, κοινωνικά επιδόματα),
(γ) απευθύνεται στο εθνικό ακροατήριο αντί της «προοδευτικής συμμαχίας και διακυβέρνησης»,
(δ) αποδέχεται την ανάγκη ισχυρής άμυνας αντί της κριτικής στους εξοπλισμούς και την έμφαση στη διπλωματία.
Ωστόσο, το «νέο» όραμα του Αλέξη Τσίπρα μπάζει νερά από παντού. Πρώτο, δεν κοιτάζει στο μέλλον αλλά στο παρελθόν. Ο δημοκρατικός καπιταλισμός, που κυριάρχησε σε ΗΠΑ και Βρετανία, έχει αποτύχει παταγωδώς σε όλα τα μέτωπα: στασιμοπληθωρισμός, διόγκωση ανισοτήτων και κλιματικής αλλαγής, άνοδος τραμπισμού και Ακροδεξιάς στην έτσι κι αλλιώς θεσμικά αντιδημοκρατική Ε.Ε., ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις σε τρίτες χώρες που αντιδρούν με BRICS, σύμφωνο Σαγκάης κ.λπ. Σε μία περίοδο που η Δύση προβάρει το χακί της πολεμικής οικονομίας συγκεντρώνοντας τις εξουσίες στα ελάχιστα χέρια των λόμπι και των οργανωμένων οικονομικών συμφερόντων, η έκκληση Τσίπρα για υπεράσπιση του δημοκρατικού καπιταλισμού ακούγεται είτε ως αφέλεια είτε ως υποκρισία. Ο δυτικός καπιταλισμός, για να αντεπεξέλθει στην τάση πτώσης της κερδοφορίας και τον ανταγωνισμό του ανατολικού αυταρχικού καπιταλισμού, έχει διαζευχθεί τη δημοκρατία επιτιθέμενος στα δημοκρατικά δικαιώματα των εργαζομένων με στόχο την εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης.
Δεύτερο, το νέο όραμα… είναι παλιό και δανεισμένο από τη δεξιά σοσιαλδημοκρατία των Μπλερ, Κλίντον, Σρέντερ, Γκίντενς (Ο Τρίτος Δρόμος), η οποία αποδεχόταν πλήρως την αγορά, τη φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, τις ιδιωτικοποιήσεις, ενώ προέκρινε τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, επένδυε σε υγεία και παιδεία αλλά με μηχανισμούς αγοράς, είχε στο στόχαστρο τη μεσαία τάξη και ασκούσε επιλεκτική (όχι καθολική) κοινωνική πολιτική για φτωχούς. Ο δημοκρατικός καπιταλισμός επιδίωξε ισχυρούς θεσμούς, κανόνες, ρύθμιση της αγοράς και αναδιανομή μέσω κράτους πρόνοιας. Το ζήτημα είναι ότι όλες αυτές οι πολιτικές εφαρμόστηκαν τελικά σε βάρος των εργαζομένων και με τίμημα την πολιτική πτώση των εμπνευστών τους. Ακόμη και οι αριστεροί σοσιαλδημοκράτες τύπου Σάντσεθ και Κόστα που σήμερα κυβερνούν εφαρμόζοντας πιο προοδευτικές πολιτικές, συμπιέζονται στις δαγκάνες του ευρωπαϊκού νεοφιλελευθερισμού και της πολεμικής λιτότητας σημειώνοντας σταθερά δημοσκοπικές απώλειες.
Τρίτο, το όραμα σύζευξης του οικονομικού πατριωτισμού με τον δημοκρατικό καπιταλισμό είναι οξύμωρο. Γιατί ο δημοκρατικός καπιταλισμός παραπέμπει σε φιλελεύθερους θεσμούς, ανεξαρτησία τραπεζών και κεντρικών αρχών, και ελεύθερη αγορά με κάποιους περιορισμούς, ενώ η ιδέα ενός παρεμβατικού «οικονομικού πατριωτισμού» φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες του ανταγωνισμού στην Ε.Ε., την ελευθερία κεφαλαίων και τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις. Βέβαια, με τη χρήση της έννοιας του πατριωτισμού, ο Τσίπρας επιζητεί να αγκαλιάσει το σύνολο της πατρίδας, δηλαδή του έθνους, αντιπαραθέτοντας το στο 1% των υπερπλούσιων. Στην πράξη αυτό όμως σημαίνει κατάργηση της ταξικής πάλης και φυγή στον κόσμο της ουτοπίας. Επιπλέον, όταν ο Τσίπρας μιλάει για πατριωτισμό της Αριστεράς, εννοεί την κατάργηση του δίπολου Αριστεράς-Δεξιάς απευθυνόμενος σε κεντρώους και φιλελεύθερους δεξιούς με βάση ένα σχέδιο εθνικής εμβέλειας. Αρα η επίκληση της πατριωτικής Αριστεράς ισοδυναμεί με κατάργηση της ίδιας της Αριστεράς.
Τέταρτο, είναι αντιφατικό να θεωρείς μη επικοινωνιακές, περιθωριοποιημένες και συστημικές τις αριστερές δυνάμεις που επιζητούν τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, κι εσύ να πιστεύεις πως θα γεφυρώσεις το επικοινωνιακό χάσμα προτείνοντας χρεοκοπημένα οράματα δημοκρατικού καπιταλισμού που είναι η αποθέωση της συστημικότητας (βλ. αναβίωση Κέντρου και δικομματισμού, σταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος). Πολύ περισσότερο, όταν τον μνημονιακό καπιταλισμό στον οποίο εξαναγκάστηκες, τον αντικατέστησες ως αξιωματική αντιπολίτευση με τον «πιο αντισυστημικό» προοδευτικό καπιταλισμό (στροφή σε Κέντρο και μεσαία τάξη) που οδήγησε στην πολιτική σου κατάρρευση. Οταν, λοιπόν, ο προοδευτικός καπιταλισμός που πρότεινες δεν έπεισε τον λαό, τι σε κάνει να πιστεύεις πως η δεξιά παραλλαγή του δημοκρατικού καπιταλισμού θα τον πείσει;
Τέλος, ως προς τους εννέα άξονες του Εθνικού Σχεδίου Ανάταξης ο Τσίπρας δεν διευκρίνισε ούτε τι μορφή θα δώσει, ούτε πώς θα τους υλοποιήσει. Πώς θα στηρίξεις την εργασία και συγχρόνως θα δυναμώσεις την εθνική άμυνα; Ποιους φόρους θα αυξήσεις και τι θα αντλήσεις από τα ευρωπαϊκά προγράμματα που είναι περιορισμένα στον χρόνο; Πώς θα αντιμετωπίσεις τους ευρωπαϊκούς κανόνες (Σύμφωνο Σταθερότητας); Χωρίς απαντήσεις σε παρόμοια ζητήματα, το σχέδιο Τσίπρα είναι περισσότερο πλαίσιο-σύνθημα παρά συγκροτημένο/κοστολογημένο σχέδιο. Το χειρότερο: χωρίς συγκεκριμένη ταξική βάση και σοσιαλιστικό όραμα είναι καταδικασμένο να σβήσει σαν πυροτέχνημα.
About Author
