Η Ιρλανδία μέσα στο παγκόσμιο σύστημα του ιμπεριαλισμού και της ταξικής δυναμικής

Γράφτηκε από τον Nicola Lawlor στις 31 Ιανουαρίου 2025

Ireland within the world system of imperialism and class dynamics – Socialist Voice

Η Ιρλανδία έχει μια οικονομία που εξαρτάται από τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ), γι’ αυτό δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ή ακόμη και διαφωνία σε όλο το πολιτικό φάσμα. Περίπου 280.000 εργαζόμενοι απασχολούνται άμεσα από τις ΑΞΕ και το 30% των θέσεων εργασίας στο Δουβλίνο είναι σε εταιρείες ΑΞΕ. Αυτή η εργασιακή εξάρτηση αυξάνεται σημαντικά όταν λάβουμε υπόψη ότι οι θέσεις εργασίας που συνδέονται έμμεσα με την παρουσία ΑΞΕ στην Ιρλανδία αυξάνονται περίπου στο ένα τέταρτο του συνόλου των θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Οι ξένες εταιρείες πλήρωσαν το 86,5% των φορολογικών εταιρικών εσόδων το 2022 και οι υπάλληλοί τους πλήρωσαν περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των εσόδων φόρου εισοδήματος το 2020. Ή αλλιώς οι ΑΞΕ στην Ιρλανδία ήταν το 254% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) στο τέλος του 2022, περίπου τέσσερις φορές πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Παραδοσιακά, οι σοσιαλιστές βλέπουν τις ΑΞΕ με όρους χρήσης φθηνού εργατικού δυναμικού, πρόσβασης σε πόρους και αγορές, και τις διακρίνουν στη μαζική μετατόπιση τόσο στη μεταποίηση όσο και στις υπηρεσίες που παρέχονται όλο και περισσότερο από τεχνολογική άποψη στον Παγκόσμιο Νότο. Αυτή η προοπτική συνοψίστηκε καλά από τον Niall Cullinene σε ένα πρόσφατο άρθρο του Socialist Voice [1] :

«Όπου οι ΑΞΕ θεωρούνται ως η εξαγωγή κεφαλαίου από τον προηγμένο καπιταλιστικό πυρήνα, με επικεφαλής τα μονοπώλια, προς τις περιφερειακές χώρες. Το κίνητρο πίσω από αυτό είναι σαφές: η εξασφάλιση υψηλότερων ποσοστών υπεραξίας που δεν είναι πλέον εφικτά εντός του πυρήνα. Αυτή η εξαγωγή κεφαλαίου αναζητά φθηνότερη εργασία, αναξιοποίητες αγορές ή φυσικούς πόρους που δεν είναι διαθέσιμοι αλλού. Η άποψη του Λένιν υπογραμμίζει την παρασιτική φύση αυτής της δυναμικής, όπου οι ιμπεριαλιστές αποσπούν πλούτο από την περιφέρεια, ο οποίος ρέει πίσω στην καπιταλιστική τάξη του πυρήνα, μερικές φορές σε όφελος και της εργατικής αριστοκρατίας. Για την περιφέρεια, το αποτέλεσμα είναι η υποταγή και η εξάρτηση».

Ωστόσο, η πρωταρχική θέση της Ιρλανδίας σε αυτή τη σχέση διαφέρει από την παραδοσιακή περιφέρεια, ή νεο-αποικία, και ως εκ τούτου η βάση της ταξικής υποστήριξης προς το κράτος εδώ διαφέρει επίσης. Η Ιρλανδία δεν είναι σήμερα μία χώρα φθηνότερου εργατικού δυναμικού για το παγκόσμιο κεφάλαιο προκειμένου αυτό να αποσπάσει υπερκέρδη. Αυτό διαφέρει από την παραδοσιακή μαρξική άποψη για τις ΑΞΕ και τις εξαγωγές κεφαλαίων από χώρες του πυρήνα, η οποία συνήθως περιγράφει τη δομή εργασίας με ρόλους υψηλής ειδίκευσης που παραμένουν στον πυρήνα και χαμηλής ειδίκευσης, συχνά αντιπροσώπους ή υπεργολαβικούς παρόχους  σε χώρες που λαμβάνουν ΑΞΕ, στην περιφέρεια. Ούτε η Ιρλανδία είναι κατά κύριο λόγο τόπος αναξιοποίητων αγορών (αν και η πρόσβαση στις αγορές της ΕΕ είναι σημαντική) ή εξόρυξης πόρων (φυσικά με ορισμένες εξαιρέσεις). Είναι κατά κύριο λόγο μια τοποθεσία φορολογικού πλεονεκτήματος για μονοπωλιακό κεφάλαιο ή για φορολογικό αρμπιτράζ. Αυτός ο τελευταίος όρος ορίζεται από την Επιτροπή Εσόδων «His Majesty’s» ως «η εκμετάλλευση από πολυεθνικές ομάδες ασυμμετριών μεταξύ διαφορετικών φορολογικών καθεστώτων (τα φορολογικά καθεστώτα δεν ταιριάζουν πάντα μεταξύ τους εξίσου), για να επιτευχθεί μείωση του συνολικού επιπέδου του πληρωτέου φόρου από τον όμιλο». Η υπόθεση Apple Tax είναι μόνο ένα κραυγαλέο παράδειγμα αυτού και του ρόλου που διαδραμάτισε το ιρλανδικό κράτος στην υπεράσπιση αυτού του πλεονεκτήματος λόγω του οφέλους που αποκομίζει ως κράτος μέσω αυτού του συστήματος. Αλλά ακόμη και αν αφήσουμε κατά μέρος τις «παράπλευρες συμφωνίες», η φορολογική πολιτική του κράτους είναι να εκμεταλλεύεται το φορολογικό αρμπιτράζ για λογαριασμό του κυρίως μονοπωλιακού κεφαλαίου των ΗΠΑ.

Η άποψη του Ιρλανδού «εθνικιστή» πολιτικού Τζον Ρέντμοντ για την ανεξαρτησία της Ιρλανδίας ήταν ουσιαστικά ότι θα ωφελούμασταν από την προσκόλληση στα τοιχώματα του ιμπεριαλισμού. Η ταξική άποψη του Ρέντμοντ κέρδισε. Αυτή είναι ουσιαστικά η ίδια η ουσία του κράτους σήμερα. Ωστόσο, η θέση της Ιρλανδίας σε αυτό το σύστημα δεν βασίζεται στη φθηνή εργασία, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Οι μισθοί στον τομέα των ΑΞΕ είναι άνετα υψηλότεροι από τους άλλους εργαζομένους στη χώρα: κατά μια εκτίμηση είναι σχεδόν διπλάσιος από τον μέσο βιομηχανικό μισθό, ενώ επίσης παραμορφώνει σημαντικά την πραγματική μέτρηση του μέσου βιομηχανικού μισθού. Και, το σημαντικότερο, αυτοί οι μισθοί είναι σε γενικές γραμμές συγκρίσιμοι, στην πραγματικότητα συχνά υψηλότεροι, από την εγχώρια πηγή των εν λόγω ΑΞΕ. Αυτό δημιουργεί την «εργατική αριστοκρατία» του Λένιν, αλλά όχι σε μια χώρα πυρήνα, αλλά σε μια εξαρτημένη χώρα, πολλές από τις οποίες, σίγουρα στα προηγούμενα κύματα των ΑΞΕ, είναι στην πραγματικότητα συνδικαλισμένες. Αυτή η κατανόηση μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθούν τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα και γιατί ένας σημαντικός αριθμός εργαζομένων ψηφίζει υπέρ του FF ή του FG (Σημ. Συντ. Τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα). Στην πραγματικότητα ψηφίζουν για να διατηρήσουν τις υλικές συνθήκες και το σχετικό υλικό πλεονέκτημά τους, κάτι που είναι λογικό, που αποκτήθηκε μέσω της θέσης της Ιρλανδίας στον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό.

Το γεγονός ότι η Ιρλανδία είναι μια πρώην αποικία, μια εξαρτημένη, εκτός πυρήνα χώρα εντός της παγκόσμιας ιμπεριαλιστικής τάξης, αλλά με μια αρκετά μεγάλη και σημαντική εργατική αριστοκρατία, κάνει τις υλικές ταξικές δυνάμεις για μια σοσιαλιστική στρατηγική εδώ περίπλοκες. Για τον Λένιν, οι σοσιαλιστές στις χώρες του πυρήνα έπρεπε να πάνε «ολοένα και βαθύτερα» στις «πραγματικές μάζες» και να αποφύγουν τα ανώτερα στρώματα της εργατικής τάξης και την πολιτική σύγχυση που αυτά φέρνουν. Ο Σαμίρ Αμίν κάλεσε τους σοσιαλιστές στις χώρες του πυρήνα να οικοδομήσουν ένα αντιμονοπωλιακό μπλοκ βασισμένο στην εκτός εργατικής αριστοκρατίας εργατική τάξη. Ωστόσο, στις εξαρτημένες χώρες, ο Αμίν ζήτησε μια επαναστατική στρατηγική αποσύνδεσης με στόχο την οικοδόμηση ενός κυρίαρχου σχεδίου σε αντίθεση με την εγχώρια κομπραδόρικη (μεταπρατική) τάξη και το παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Δεδομένης της κάπως μοναδικής θέσης της Ιρλανδίας, στο ότι έχει και μια εγχώρια κομπραδόρικη τάξη αλλά και μια αρκετά μεγάλη εργατική αριστοκρατία που αμφότερες υποστηρίζουν το κράτος και τον ιμπεριαλισμό (στοιχεία της περιφερειακής και της βασικής ταξικής δυναμικής), τότε μπορεί να είναι εκείνοι οι εργάτες οι οποίοι δεν είναι ουσιαστικά συνδεδεμένοι με το πλεονέκτημα των ΑΞΕ που παρέχουν τη δύναμη και την ώθηση για το απαραίτητο κυρίαρχο σχέδιο αποσύνδεσης από την ιμπεριαλιστική κυριαρχία και οικοδόμησης μιας ενωμένης Ιρλανδίας λιγότερο εξαρτώμενης οικονομικά από τη διευκόλυνση των παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών ροών κεφαλαίων και την παρασιτική φοροαποφυγή. Μπορεί μια ρητά σοσιαλιστική στρατηγική λαϊκού μετώπου να συγκεντρώσει αυτή την υλική δύναμη για μια σοσιαλιστική και ενωμένη Ιρλανδία;

Παραπομπές:

[1] Cullinane, N. (2024) «Ξένες επενδύσεις, οι παραγωγικές δυνάμεις και η Ιρλανδία» Socialist Voice τεύχος Νοεμβρίου 2024: https://socialistvoice.ie/2024/11/foreign-investment-the-productive-forces-and-ireland/

About Author

Συντακτική Ομάδα

See author's posts